SKKN Một số biện pháp ôn tập cho học sinh Lớp 6 thi Toán, Tiếng Anh từ đề thi IMC các năm

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP ÔN TẬP 
CHO HỌC SINH LỚP 6 THI TOÁN TIẾNG ANH 
 TỪ ĐỀ THI IMC CÁC NĂM 
 Lĩnh vực/ Môn: Toán 
 Cấp học: Trung học cơ sở (THCS) 
 Tác giả: Trần Thị Nguyệt Ánh 
 Đơn vị công tác: THCS Thái Thịnh, Quận Đống Đa 
 Chức vụ: Giáo viên 
 NĂM HỌC 2019 - 2020 
 Một số biện pháp ôn tập cho học sinh lớp 6 thi Toán Tiếng Anh từ đề thi IMC các năm 
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
 I. Lý do chọn đề tài: 
 Trong xu thế hội nhập toàn cầu, Tiếng Anh trở thành một nhu cầu không 
thể thiếu đối với mọi người, mọi lĩnh vực. Riêng đối với các em học sinh, Tiếng 
Anh trở thành công cụ đắc lực giúp các em tiếp cận các kiến thức mới, các nền 
giáo dục hiện đại. Việc dạy học các môn khoa học tự nhiên bằng Tiếng Anh, 
trong đó có môn Toán, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của đề án 1400 
(đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 
– 2020”) và đề án 959 (đề án “Phát triển hệ thống trường trung học phổ thông 
chuyên giai đoạn 2010 – 2020”) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo 
mục tiêu của Đề án ngoại ngữ 2020, năm 2015 sẽ triển khai dạy môn Toán bằng 
ngoại ngữ ở khoảng 30% trường Trung học phổ thông (THPT) tại các thành phố, 
đô thị lớn: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng và một 
số địa bàn trọng điểm khác. Sau đó, mỗi năm tăng thêm khoảng từ 15 - 20% số 
trường, mở rộng ra 5 tỉnh, thành phố và một số môn học khác. 
 Tuy nhiên, trên thực tế, một số nơi đã thí điểm dạy song ngữ ở cấp Trung 
học cơ sở (THCS) từ năm học 2015 - 2016 và dự kiến mở rộng xuống cả tiểu 
học. Như vậy, hiện nay tại Việt Nam hình thức học Toán bằng Tiếng Anh vẫn 
còn đang ở mức thử nghiệm, chưa được áp dụng trên quy mô lớn. Một thông tin 
cần lưu tâm là sự nở rộ của các chương trình giải Toán bằng Tiếng Anh qua 
mạng Internet. Điều này cho thấy nhu cầu về việc học các môn học đặc biệt là 
Toán bằng Tiếng Anh là nhu cầu có thật và đang được quan tâm. 
 Những năm học qua, học sinh các trường phổ thông càng ngày càng có 
nhiều cơ hội tiếp cận Toán Tiếng Anh và chủ động hội nhập quốc tế. Học sinh 
có thể tham gia các cuộc thi trong nước như Violympic giải Toán bằng Tiếng 
Anh (cho học sinh từ lớp 1 đến 12), Global Violympic, Olympic Toán Hà Nội 
mở rộng giải Toán bằng Tiếng Anh (HOMC) dành cho học sinh THCS (lớp 8) 
và THPT (lớp 10) của Hà Nội và các tỉnh trong cả nước. Học sinh còn được tiếp 
cận với các cuộc thi Toán quốc tế như IMO (Ủy ban Olympic Toán quốc tế tổ 
chức); IMSO; X + IMC; IMAS (Hiệp hội các quốc gia Châu Á Thái Bình 
Dương tổ chức); APMOPS, SMO, SASMO, SIMOC, IMC (Singapore tổ chức), 
Kangaroo (Pháp); ITOT (Nga); AMC & ARML (Mỹ); AIMO & AMC 
(Australia); WMTC (Trung Quốc), IFYM (Bulgari), WMO (Hàn Quốc);... Bỏ 
qua yếu tố chuyên môn thì các cuộc thi Toán quốc tế nêu trên có thể chia thành 
3 nhóm. Nhóm A là các cuộc thi miễn phí (IMO; IMSO; X+IMC; APMOPS 
vòng 2). Nhóm B đóng phí tượng trưng (AMC; Kangaroo; ITOT, IMAS). 
Nhóm C đóng phí đầy đủ (IMC; SIMOC; IFYM, WMO). Các tài liệu về các 
 1/15 
 Một số biện pháp ôn tập cho học sinh lớp 6 thi Toán Tiếng Anh từ đề thi IMC các năm 
 IV. Đối tượng khảo sát thực nghiệm: 
 Nhóm 45 học sinh câu lạc bộ Toán Tiếng Anh của trường (khối 6). 
 Số liệu khảo sát trước khi thực hiện giải pháp: 
 Tổng số học 0 - <3 3 - <5 5 - <8 8 - 10 
 sinh khảo sát SL % SL % SL % SL % 
 45 5 11.1 24 53.3 13 28.9 3 6.7 
 Bảng 1 (SL: số lượng) 
 V. Phương pháp nghiên cứu: 
 1. Phương pháp nghiên cứu lý luận, tổng hợp tài liệu. 
 2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 
 - Phương pháp thực nghiệm, thống kê. 
 - Phương pháp điều tra, quan sát. 
 - Phương pháp khảo sát, kiểm tra, đánh giá 
 VI. Phạm vi, kế hoạch nghiên cứu: 
 Nghiên cứu trên phạm vi nhỏ: câu lạc bộ Toán Tiếng Anh tại trường 
THCS của tôi từ năm học 2019 – 2020 (tháng 8/2019) và nếu khả thi sẽ tiếp tục 
áp dụng cho các năm học tiếp theo. 
 PHẦN II : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN: 
1. Khái niệm, sự cần thiết của việc dạy và học Toán bằng Tiếng Anh: 
 * Theo British Council: “CLIL is an acronym for content and language 
integrated learning. It consists of teaching a curricular subject through the 
medium of language other than which is normally used. In CLIL courses, 
learners gain knowledge of the curriculum subject while simultaneously learning 
and using the foreign language”. Tạm dịch, CLIL là thuật ngữ viết tắt của học 
tích hợp ngôn ngữ và nội dung (môn học). Nó bao gồm việc giảng dạy một môn 
học thông qua ngoại ngữ. Trong các khóa học CLIL, người học tăng cường hiểu 
biết về môn học và song song với đó là khả năng học và sử dụng ngoại ngữ. Như 
vậy, dạy và học Toán bằng Tiếng Anh là một trường hợp cụ thể của CLIL với 
môn học là Toán và ngôn ngữ học là Tiếng Anh. 
 * Việc dạy Toán bằng Tiếng Anh nói riêng và dạy các môn khoa học tự 
nhiên bằng Tiếng Anh nói chung nằm trong kế hoạch tăng cường việc sử dụng 
Tiếng Anh trong hệ thống giáo dục quốc dân, trước mắt là hệ thống các trường 
chuyên nhằm mục tiêu đưa Tiếng Anh thực sự trở thành một công cụ học tập và 
làm việc. Dạy và học Toán bằng Tiếng Anh có vai trò lớn trong việc phát triển 
toàn diện học sinh, cụ thể, có thể thấy được những vai trò: 
 3/15 
 Một số biện pháp ôn tập cho học sinh lớp 6 thi Toán Tiếng Anh từ đề thi IMC các năm 
2. Mục đích và hình thức tổ chức dạy học Toán bằng Tiếng Anh: 
 Việc soạn giảng dạy Toán bằng Tiếng Anh ở trường THCS thường có hai 
mục đích: Hoặc là giảng dạy Toán và Tiếng Anh cơ bản để các em bước đầu làm 
quen với Toán bằng Tiếng Anh, hội nhập dần với quốc tế hoặc là giảng dạy để 
hỗ trợ học sinh tham dự các kì thi giải Toán bằng Tiếng Anh trong nhà trường. 
Từ đó có định hướng đúng đắn để biên soạn tại liệu. 
 Căn cứ vào mục đích giảng dạy Toán bằng Tiếng Anh mà nhà trường tổ 
chức hình thức học tập khác nhau, với các yêu cầu về mức độ đạt được, mục tiêu 
dạy học, yêu cầu về Tiếng Anh và các hoạt động giảng dạy cũng khác nhau, cụ 
thể như sau: 
Hình Mục tiêu Yêu cầu về Hoạt động 
 Mức độ 
 thức dạy học Tiếng Anh giảng dạy 
 Giúp giáo Tập trung 
 Đọc, dịch, các hoạt 
 viên và học vào việc làm 
 động nhằm ghi nhớ 
 sinh tiếp quen các 
 Dạy Toán bằng Tiếng thuật ngữ và cấu 
 cận với thuật ngữ, 
 1 Anh dưới hình thức trúc câu. (Tăng 
 việc sử cấu trúc câu 
 câu lạc bộ cường sử dụng hình 
 dụng Tiếng hay sử dụng 
 ảnh và âm thanh để 
 Anh trong trong Toán 
 minh họa) 
 môn Toán học cơ bản. 
 Đọc, dịch, thống kê 
 thuật ngữ và cấu 
 Các thuật trúc câu theo 
 Giúp học 
 ngữ , cấu chuyên đề ở mức 
 sinh đọc 
 trúc câu theo trên cơ bản. 
 Dạy Toán bằng Tiếng hiểu và sử 
 chuyên đề Tùy theo đặc thù 
 Anh đáp ứng nhu cầu dụng đúng 
 của toán phổ từng cuộc thi: có 
 học sinh thi các cuộc thuật ngữ 
 2 thông. Đòi thể không yêu cầu 
 thi giải Toán bằng Toán trong 
 hỏi dịch và học sinh phải trình 
 Tiếng Anh trong nước Tiếng Anh 
 hiểu chính bày rõ lời giải hoặc 
 và quốc tế để giải đề 
 xác trong yêu cầu sử dụng 
 chính xác 
 các ngữ chính xác các cấu 
 nhất. 
 cảnh. trúc ngữ pháp 
 Tiếng Anh để trình 
 bày được lời giải. 
 Dạy Toán bằng Tiếng Thầy trò sử Thầy trò Cấu trúc bài giảng 
 3 
 Anh như một môn học dụng Tiếng phải giao như một giờ dạy 
 5/15 
 Một số biện pháp ôn tập cho học sinh lớp 6 thi Toán Tiếng Anh từ đề thi IMC các năm 
4. Các mạch kiến thức Toán Tiếng Anh trong chương trình Toán THCS: 
 Trong chương trình Toán THCS, Toán học bao gồm ba phân môn: Số học 
(Number Theory), Đại số (Algebra) và Hình học (Geometry), trong đó Số học là 
nền tảng đầu tiên cho việc học hai phân môn còn lại là Đại số và Hình học. 
Ngay từ khi học lớp một đến hết Tiểu học, học sinh chỉ làm việc với số học (Số 
tự nhiên), lên chương trình THCS hệ thống số được mở rộng với các tập hợp số 
nguyên, số hữu tỉ, số vô tỉ, số thực. Để học được Toán bằng Tiếng Anh thật sự, 
phải bắt đầu học từ căn bản – bắt đầu học từ cách đọc từng loại số, đến cách diễn 
đạt các kí hiệu Toán học, một số mẫu câu cơ bản,...học các kiến thức hoàn toàn 
bằng Tiếng Anh chuẩn (như sách của nước ngoài) chứ không phải là kiểu Tiếng 
Anh bồi nửa Việt - nửa Anh hay là những kiến thức do giáo viên tự phiên dịch 
theo ngôn ngữ bản thân dựa trên vốn từ và hiểu biết vốn có. Sau đó mới học 
Toán bằng Tiếng Anh dựa trên chương trình chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo 
(GD&ĐT) và tham khảo chương trình phổ thông của nước ngoài. 
 Sơ đồ tư duy các mạch kiến thức Toán Tiếng Anh trong chương trình Toán THCS 
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN: (Thực trạng vấn đề nghiên cứu) 
1. Đặc điểm thực tế dạy Toán bằng Tiếng Anh tại nhà trường: 
a. Đặc điểm tình hình nhà trường: 
 Đội ngũ giáo viên chuẩn hóa 100%, luôn có được sự quan tâm giúp đỡ, 
chỉ đạo của Ban Giám hiệu, được tạo điều kiện để được tham gia bồi dưỡng, 
nâng cao trình độ Tiếng Anh, chuyên môn nghiệp vụ... 
 Cơ sở vật chất của nhà trường được trang bị khá đầy đủ, phục vụ tốt cho 
công tác giảng dạy và học tập. 
 Ở trường tôi, việc nâng cao chất lượng dạy học toán và Tiếng Anh luôn 
được chú trọng. Trong các năm học trước, nhà trường đã triển khai việc học 
 7/15 
 Một số biện pháp ôn tập cho học sinh lớp 6 thi Toán Tiếng Anh từ đề thi IMC các năm 
ngữ pháp câu sử dụng là đúng (cả nói và viết), bởi nếu thầy sai thì có thể dạy 
hỏng cả nhiều thế hệ học sinh về sau. Vậy, vấn đề đặt ra là giáo viên nên bắt đầu 
học dạy Toán bằng Tiếng Anh từ đâu, học như thế nào cho hiệu quả, cho đúng, 
làm sao có định hướng đúng đắn trong luyện thi? Làm sao để các em học sinh 
được đáp ứng được cả hai nhu cầu học Toán và Tiếng Anh? 
c. Tài liệu giảng dạy Toán bằng Tiếng Anh: 
 Tài liệu được biên soạn để giảng dạy Toán bằng Tiếng Anh bao gồm: nội 
dung bài giảng và các phiếu bài tập tương ứng. Trong đó, chú trọng việc khai 
thác hiệu quả các nguồn tài nguyên Toán Tiếng Anh của nước ngoài bao gồm: 
giáo trình toán, các website hỗ trợ học Toán bằng Tiếng Anh, các video bài 
giảng của giáo viên bản ngữ, kết hợp với chương trình SGK phổ thông hiện 
hành của Bộ GD&ĐT để tạo ra sản phẩm phù hợp với học sinh và bám sát 
chương trình phổ thông. Hiện nay, giáo viên chủ yếu sử dụng giáo trình Toán 
của nước ngoài hoặc tra cứu đơn lẻ trên mạng. Từ 3/2016, bộ tài liệu Toán song 
ngữ Việt Anh từ lớp 3 đến lớp 12 mới được xuất bản và được dạy thí điểm ở 
một số tỉnh thành phố, chưa được hướng dẫn sử dụng cho học sinh đại trà. Ngoài 
ra, có nhiều nguồn sách tham khảo như bộ sách Toán song ngữ “Đánh thức tài 
năng Toán học” bản quyền Singapore gồm 5 cuốn dành cho học sinh từ 6 – 13 
tuổi; SGK Toán của Mỹ, Singapore, Nam Phi, Cambridge... 
d. Đặc điểm tình hình học sinh: 
 Thuận lợi: Câu lạc bộ Toán Tiếng Anh ở trường tôi có 45 em học sinh 
khối 6 được học Toán bằng Tiếng Anh 2 tiết/ tuần do Trung tâm liên kết đảm 
nhận; các em được hỗ trợ các kiến thức Toán bằng Tiếng Anh để xây dựng nền 
tảng cho các kì thi Toán bằng Tiếng Anh. Trong quá trình học, trình độ Tiếng 
Anh của các em sẽ từng bước nâng cao, đáp ứng được nhu cầu của bộ môn. Các 
em học tốt Toán và Tiếng Anh đã hình thành tự ý thức cá nhân, nhận thức được 
trách nhiệm của bản thân đối với việc học tập, có niềm đam mê và ý thức tự học, 
đã từng tham gia các cuộc thi Toán Tiếng Anh như Violympic, AMC từ tiểu 
học. Một thuận lợi không nhỏ là hầu hết gia đình các phụ huynh học sinh đó đều 
hết sức tạo điều kiện để các em học tập, đặc biệt được quan tâm đến việc phát 
triển kĩ năng Tiếng Anh và công nghệ thông tin. Các em có thể chủ động tiếp 
xúc và học hỏi Toán Tiếng Anh thông qua nhiều nguồn tri thức khác nhau nhất 
là qua sách và mạng internet 
 Khó khăn: Các kiến thức yêu cầu trong đề thi Toán bằng Tiếng Anh chính 
là các kiến thức Toán cơ bản và nâng cao trong chương trình THCS nhưng được 
nâng lên ở cấp độ mới là các em phải đọc – hiểu và giải được bài bằng Tiếng 
Anh. Sự tương tác giữa thầy và trò tương đối hạn chế và học sinh chưa thực sự 
được tư duy bằng Tiếng Anh mà phải qua chuyển ngữ tiếng Việt. 
 9/15