SKKN Hướng dẫn học sinh Khối 6 hệ thống hóa một số kiến thức cơ bản về từ vựng, ngữ pháp và ngữ âm bằng sơ đồ tư duy

 Sáng kiến kinh nghiệm Tiếng Anh 6
 MỤC LỤC
 I. Những vấn đề chung...................................................................................
 I.1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu....................................................................2
 I.2.Đối tượng nghiên cứu, đối tượng khảo sát thực nghiệm........................3
 I.3. Phạm vi, thời gian thực hiện đề tài............................................................3
 II. Nội dung và kết quả nghiên cứu ..............................................................
 II.1. Cơ sở lý luận............................................................................................4
 II.2. Cơ sở thực tiễn.........................................................................................5
 II.3. Những biện pháp thực hiện......................................................................6
 a. Bước 1: Chuẩn bị của giáo viên...................................................................6
 b. Bước 2: Chuẩn bị của học sinh....................................................................7
 c. Bước 3: Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tư duy..............................................7
 d. Bước 4: Các hoạt động dạy học trên lớp với sơ đồ tư duy ..........................7
 * Sử dụng SĐTD để dạy và ôn tập từ vựng(VOCABULARY)...................7, 8
 * Sử dụng SĐTD để dạy và ôn tập ngữ pháp(GRAMMAR).....................9, 10
 * Sử dụng SĐTD để dạy và ôn tập ngữ âm(PRONUNCIATION)..................11
 *Sử dụng sơ đồ tư duy để ôn tập (REVIEW):.................................................12
 III. Những kết luận và khuyến nghị
 III.1. Kết quả thu được của SKKN: so sánh đối chứng giữa hai bài kiểm tra 1 
tiết số 1 và số 3 ..................................................................................................13
 III.2. Những nhận định chung và sản phẩm về việc áp dụng và khả năng phát 
triển của đề tài ..............................................................................................14, 15
 III.3. Các đề xuất và khuyến nghị..................................................................16
 * Tài liệu tham khảo....................................................................................17
 * Phụ lục .................................................................................................18, 19
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 “HƯỚNG DẪN HỌC SINH KHỐI 6 HỆ THỐNG
 HÓA MỘT SỐ KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ TỪ VỰNG, NGỮ PHÁP VÀ 
 NGỮ ÂM BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY”
Nguyễn Thị Bích Liên 1 Trường THCS Đông Quang Sáng kiến kinh nghiệm Tiếng Anh 6
Và hiện nay phương pháp dạy học được đổi mới và tập trung nâng cao 
hơn nữa theo triết lý lấy người học làm trung tâm, nhằm phát huy cao độ
tính tự giác, tư duy tích cực, độc lập và sáng tạo của người học. Để làm được 
điều đó thì vấn đề tiên quyết ở người GV là cần nhận thức rõ quy luật nhận 
thức của học sinh, trong đó học sinh là chủ thể hoạt động, chiếm lĩnh tri thức 
và rèn luyện kỹ năng. Làm thế nào để GV không những giúp đưa đến những 
kiến thức mới cho HS mà còn hướng dẫn xây dựng, hệ thống hóa, tổng hợp 
liên kết nhằm tạo điều kiện để HS nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng và
nhẹ nhàng nhất, đòi hỏi những thầy cô giáo dạy Tiếng Anh như chúng tôi phải 
suy nghĩ làm thế nào để giúp học sinh đạt được mục tiêu và phương châm trên. 
Để phát triển tốt 2 kĩ năng nghe, nói thì GV phải trang bị đủ cả bốn kĩ năng: 
Nghe – Nói – Đọc – Viết cho HS.
Từ những lý do trên, tôi nhận thấy sự cần thiết của việc sử dụng Sơ Đồ Tư Duy 
(SĐTD) như một công cụ hữu ích giúp tạo nên một bức tranh tổng quát, hệ 
thống hóa các kiến thức và mối liên quan trong bài học cho HS không những 
mang đến cho các em phương pháp học tập đúng đắn như một công cụ hỗ trợ 
việc học tập trở nên dễ hiểu dễ nhớ hơn mà còn giúp các em có được thói quen 
tự kích thích tư duy, suy luận logic, óc tưởng tượng và khả năng sáng tạo,...
Trong quá trình giảng dạy tôi cũng đã kết hợp những kinh nghiệm đúc kết được 
trong quá trình dạy học cùng với việc áp dụng phương pháp học tập sử dụng 
SĐTD cho HS rất thành công. Vì vậy tôi chọn đề tài: “ Sử dụng Sơ Đồ Tư Duy 
để hệ thống hóa kiến thức từ vựng, ngữ pháp và ngữ âm Tiếng Anh 6 ”. Trong 
lĩnh vực và phạm vi đề tài lần này nhằm mang đến cách tiếp cận và sử dụng 
SĐTD hiệu quả nhất. Với mục đích nâng cao chất lượng dạy và học trong tiết 
học hiện nay cũng như nâng cao dần chất lượng đại trà cho học sinh, do vậy tôi 
muốn chia sẻ kinh nghiệm của mình đã thực hiện để quí đồng nghiệp tham khảo 
không chỉ riêng môn Tiếng Anh mà còn đối với nhiều môn học khác trong
trường học.
 I.2. Đối tượng nghiên cứu, khảo sát thực nghiệm: 
 Học sinh lớp 6A,B.
 I. 3. Phạm vi, thời gian nghiên cứu:
 - Thời gian thực hiện: Từ tháng 8/2019 -5/2020.
 - Đề tài tập trung ở từng đơn vị bài học (unit), vì mỗi unit là một chủ
đề.
Nguyễn Thị Bích Liên 3 Trường THCS Đông Quang Sáng kiến kinh nghiệm Tiếng Anh 6
II.2. Cơ sở thực tiễn (Thực trạng của vấn đề)
a. Thuận lợi:
- Đây là phương pháp học tập mới, thoải mái, thú vị và sáng tạo và là xu thế
chung của giáo dục Việt Nam nên được sự ủng hộ từ các cấp trong ngành giáo 
dục, phụ huynh, học sinh,
- Chương trình TA lớp 6 TĐ có nhiều nội dung phù hợp với phương
pháp giảng dạy dùng SĐTD để phát huy hiệu quả cao khi giáo viên tổ chức 
cho học sinh lĩnh hội kiến thức.
- Về cơ sở vật chất của trường học hiện nay đã có nhiều đổi mới tạo
điều kiện cho hoạt động dạy và học: Phòng CNTT, đèn chiếu, bảng phụ,
- Phương pháp sử dụng SĐTD trong việc dạy các kiểu bài phù hợp với
tâm sinh lý lứa tuổi học sinh, khắc phục được sự nhàm chán của phương 
pháp dạy học truyền thống. Vì vậy sơ đồ tư duy vừa dễ nhìn, dễ viết, lại vừa
mang tính tổng hợp, kích thích hứng thú học tập và khả năng sáng tạo của học 
sinh.
b. Khó khăn:
- Phương pháp giảng dạy này tuy tôi đã triển khai hai năm học rồi, nhưng nó 
vẫn còn mới nên GV và HS không khỏi lúng túng trong một số kĩ năng như sử 
dụng lúc nào, sử dụng như thế nào, sưu tầm, xử lý thông tin, vẽ, ý tưởng ra sao, .
- Nội dung môn TA THCS, đặc biệt là môn TA lớp 6 TĐ có dung 
lượng nhiều, khó,  nên GV khó dạy, HS khó học.
- Đòi hỏi GV cần phải có những kĩ năng khác ngoài kĩ năng sư phạm.
- Cơ sở vật chất ở trường học tuy có đổi mới, nhưng chưa thực sự đáp
ứng và chưa phù hợp: không gian lớp học, trang thiết bị - đồ dùng dạy học, thời 
lượng tiết học, 
- Môi trường học tiếng ở địa phương hiện nay chưa đáp ứng được 
trong việc thực hành giao tiếp. Phần lớn gia đình HS chưa có sự đầu tư đúng 
cách, chưa dành sự quan tâm đúng mức, còn xem thường và cũng do nhu 
cầu lợi ích chưa thiết thực trong thời điểm HS đang học.
Nguyễn Thị Bích Liên 5 Trường THCS Đông Quang Sáng kiến kinh nghiệm Tiếng Anh 6
b. Bước 2: Chuẩn bị của học sinh
Yêu cầu học sinh chuẩn bị một số các dụng cụ sau đây:
- Một hộp bút màu, bút chì.
- Giấy A4, A3 hoặc tận dụng các mặt sau của các bức tranh, ảnh, lịch tết.
c. Bước 3: Hướng dẫn học sinh vẽ
- Cho học sinh đọc hiểu nội dung cần thiết kế trên SĐTD.
- Học cách thiết kế SĐTD bằng cách cho học sinh hoàn thiện các SĐTD do GV 
vẽ sẵn nhưng còn thiếu nhánh, thiếu nội dung
- Thực hành vẽ SĐTD trên giấy, bìa, bảng
d. Bước 4: Các hoạt động dạy học trên lớp với SĐTD:
Từ việc học sinh nắm vững được phương cách xây dựng SĐTD và quy trình tổ 
chức xây dựng SĐTD trong dạy học. Đồng thời qua kết quả nghiên cứu thực 
nghiệm và lý luận của nhiều nhà hoạt động trong ngành giáo dục. Có thể tóm tắt 
một số hoạt động dạy học trên lớp với SĐTD như sau:
- Hoạt động 1: HS lập SĐTD theo nhóm hay cá nhân với gợi ý của GV.
- Hoạt động 2: HS hoặc đại diện của các nhóm HS lên báo cáo, thuyết 
minh về SĐTD mà nhóm mình đã thiết lập.
- Hoạt động 3: HS thảo luận, bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện SĐTD về kiến 
thức của bài học đó. GV sẽ là người cố vấn, là trọng tài giúp HS hoàn chỉnh 
SĐTD, từ đó dẫn dắt đến kiến thức của bài học.
- Hoạt động 4: củng cố kiến thức bằng một SĐTD mà GV đã chuẩn bị sẵn hoặc 
một SĐTD mà cả lớp đã tham gia chỉnh sửa hoàn chỉnh, cho HS lên trình bày, 
thuyết minh về kiến thức đó.
* Sử dụng SĐTD để dạy và ôn tập từ vựng:
Từ vựng là một trong những loại ngữ liệu rất cần thiết để xây dựng
thành ý, thành câu, thành bài văn hoàn chỉnh và như tôi đã nói ở các phần trên, 
trong chương trình SGK môn TA 6 TĐ có rất nhiều từ vựng. Vậy làm
sao để giúp HS lớp 6 tiếp thu và nhớ được khối lượng lớn từ vựng trong quá 
trình học mà không gây nhàm chán.
Sau đây là một số hình ảnh sơ đồ tư duy về một số chủ đề Tiếng Anh 6 thí điểm:
Ví dụ 1: UNIT 2: MY HOME, ở phần CLOSER LOOK 1.
Nguyễn Thị Bích Liên 7 Trường THCS Đông Quang Sáng kiến kinh nghiệm Tiếng Anh 6
 Cứ như thế chúng ta chịu khó hướng dẫn và bày vẽ thường xuyên để
 HS có thói quen học và ôn tập từ vựng bằng SĐTD. Tôi hy vọng thói quen 
 này sẽ giải đáp được điều phân vân trên.
 * Sử dụng SĐTD để dạy và ôn tập ngữ pháp:
 Khi HS đã có thói quen học và nhớ từ vựng được nhiều, thêm vào đó
 nếu các em nắm vững và vận dụng tốt các điểm ngữ pháp, thì việc học TA 
 của các em sẽ thuận lợi và hiệu quả hơn nhiều. Tôi tiến hành hướng dẫn HS 
 lần lượt ôn tập bằng SĐTD như sau:
 Ví dụ: + Để chuẩn bị cho bài KT số 1, ngoài những kiến thức các em
 đã được luyện và ôn, tôi hướng đẫn các em vẽ 2 SĐTD: VERB + NOUN và 
 TENSES (Simple present, present continuous) ở tiết ôn tập:
Nguyễn Thị Bích Liên 9 Trường THCS Đông Quang Sáng kiến kinh nghiệm Tiếng Anh 6
* Sử dụng SĐTD để dạy và ôn tập ngữ âm: PRONUNCIATION :
Phát âm chuẩn cũng là một trong những tiêu chí để học tốt môn TA
và giúp HS trong việc phát triển kĩ năng giao tiếp, nên tôi hướng dẫn HS vẽ 
SĐTD: PRONUNCIATION, tổng hợp các âm HS đã gặp trước khi các em thi 
HKI.
*Sử dụng sơ đồ tư duy để ôn tập (REVIEW):
 Để chuẩn bị cho bài KT số 3, tôi giúp HS vẽ sơ đồ TENSES (Simple 
present, present continuous, simple past, present perfect). Vì thời gian trên
lớp không nhiều nên tôi hướng dẫn các em chuẩn bị sẵn một SĐTD về bốn 
thì trên ở nhà. Đến giờ ôn tập tôi cho các em hoạt động theo nhóm, các em 
khá / giỏi diễn giải cho các bạn trong nhóm hiểu. Sau đó tôi mời 1 HS giỏi 
nhất lớp lên bảng nhìn sơ đồ giải thích lại một lần nữa trước khi các em vận 
dụng vào bài tập trong SGK.
Nguyễn Thị Bích Liên 11 Trường THCS Đông Quang Sáng kiến kinh nghiệm Tiếng Anh 6
 III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
 III.1. Ý nghĩa và kết quả của đề tài:
- Sử dụng SĐTD trong việc đổi mới phương pháp dạy học đã dược tôi thực 
sự bắt tay vào việc vận dụng SĐTD để giúp HS lớp 6 học TA có hiệu quả.
- Từ khi vận dụng SĐTD vào dạy và học đã tạo sự tích cực cho học sinh; giáo 
viên và học sinh làm việc nhiều hơn nhưng thấy thoải mái và hứng thú 
hơn. Qua một thời gian áp dụng đề tài SKKN vào dạy môn TA 6 TĐ, cụ
thể là từ bài KT 45 phút số 1 (HKI) và kiểm nghiệm tính ứng dụng của nó 
qua bài KT 45 phút số 3 (HKII), tôi có được kết quả như sau:
 Điểm Điểm Điểm Điểm Điểm
 Số %
 TS 0-2,0 2,5-4,5 5-6,5 7-8,5 9,0-10
Lớp bài trên 
 HS
 Ktra SL % SL % SL % SL % SL % TB
 6A 35 35 0 0 2 5,7 14 40 16 45,7 3 8,6 94,3
 6B 33 33 0 0 1 3,0 14 42,4 15 45,5 3 9,1 97
So sánh, đối chiếu kết quả giữa 2 bài KT chỉ qua một thời gian ngắn,
nhìn chung tôi thấy HS có sự tiến bộ rõ rệt, kết quả làm bài của các em có sự
thay đổi tuy ít nhưng rất đáng mừng rằng kết quả đạt loại TB, K, G tăng 
lên, ngược lại số YẾU, KÉM giảm xuống. Đáng mừng hơn ở chỗ HS yếu, kém
cũng đã biết học theo SĐTD từ đó các em vận vào bài làm. Đó chính là kết 
quả thiết thực nhất thể hiện sự thay đổi lối tư duy của các em.
 6
 5
 4
 Bài kiểm tra số 1
 3
 Bài kiểm tra số 3
 2 Series 3
 1
 0
 Điểm 0 - 2,0 Điểm 2,5 - 4,5 Điểm 5 - 6,5 Điiẻm 7 - 8,5 Điểm 9,0 - 10
Nguyễn Thị Bích Liên 13 Trường THCS Đông Quang