SKKN Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học Ngữ văn 6

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
 HIỆU QUẢ 
 CỦA PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP 
 KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG 
 DẠY - HỌC NGỮ VĂN 6
 
 Tổ: Ngữ Văn Đề tài: Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học 
Ngữ văn 6
 DANH MỤC VIẾT TẮT
 Chữ cần viết tắt Chữ cái viết tắt
 Giáo dục GD
 Dạy học DH
 Giáo viên GV
 Học sinh HS
 Sách giáo khoa SGV
 Nhà xuất bản giáo dục NXB GD
 Trang 3 Đề tài: Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học 
Ngữ văn 6
“ Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học Ngữ 
Văn 6”.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Cơ Sở Lí Luận Của Vấn Đề.
 * Quan điểm tích hợp trong dạy học nói chung.
 Theo từ điển Tiếng Việt: “Tích hợp là sự kết hợp những hoạt động, chương 
trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng. Tích hợp 
có nghĩa là sự thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp”.
 Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng 
nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau 
trong cùng một kế hoạch dạy học”.
 Trong tiếng Anh, tích hợp được viết là “integration” một từ gốc Latin 
(integer) có nghĩa là “whole” hay “toàn bộ, toàn thể”. Có nghĩa là sự phối hợp các 
hoạt động khác nhau, các thành phần khác nhau của một hệ thống để bảo đảm sự 
hài hòa chức năng và mục tiêu hoạt động của hệ thống ấy.
 Tích hợp là một khái niệm được sử dụng trong nhiều lĩnh vực. Trong lĩnh 
vực khoa học giáo dục (GD), khái niệm tích hợp xuất hiện từ thời kì khai sáng, 
dùng để chỉ một quan niệm GD toàn diện con người, chống lại hiện tượng làm cho 
con người phát triển thiếu hài hòa, cân đối. Tích hợp còn có nghĩa là thành lập một 
loại hình nhà trường mới, bao gồm các thuộc tính trội của các loại hình nhà trường 
vốn có.
 Trong dạy học (DH) các bộ môn, tích hợp được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp 
các nội dung từ các môn học, lĩnh vực học tập khác nhau (Theo cách hiểu truyền 
thống từ trước tới nay) thành một “môn học” mới hoặc lồng ghép các nội dung cần 
thiết vào những nội dung vốn có của môn học, ví dụ: lồng ghép nội dung GD dân 
số, GD môi trường, GD an toàn giao thông trong các môn học Đạo đức, Tiếng Việt 
hay Tự nhiên và xã hội xây dựng môn học tích hợp từ các môn học truyền thống.
 Tích hợp là một trong những quan điểm GD đã trở thành xu thế trong việc 
xác định nội dung DH trong nhà trường phổ thông và trong xây dựng chương trình 
môn học ở nhiều nước trên thế giới. Quan điểm tích hợp được xây dựng trên cơ sở 
 Trang 5 Đề tài: Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học 
Ngữ văn 6
nội dung dạy HS nhỏ tuổi theo các chủ đề “Gia đình”, “Nhà trường”, “Cuộc sống 
quanh ta”, “Trái đất và hành tinh”làm cho HS có nhu cầu học tập để giải đáp 
được những thắc mắc, phục vụ cho cuộc sống của mình và cộng đồng. Học theo 
hướng tích hợp sẽ giúp cho các em quan tâm hơn đến con người và xã hội ở xung 
quanh mình, việc học gắn liền với cuộc sống đời thường là yếu tố để các em học 
tập. Những thắc mắc nảy sinh từ thực tế làm nảy sinh nhu cầu giải quyết vấn đề 
của các em. Chẳng hạn “vì sao có sấm chớp?’, “vì sao không được chặt cây phá 
rừng?”, “vì sao.?.”
 * Quan điểm tích hợp trong dạy học Ngữ văn:
 Thiết kế bài dạy học Ngữ văn theo quan điểm tích hợp không chỉ chú trọng 
nội dung kiến thức tích hợp mà cần thiết phải xây dựng một hệ thống việc làm, 
thao tác tương ứng nhằm tổ chức, dẫn dắt HS từng bước thực hiện để chiếm lĩnh 
đối tượng học tập, nội dung môn học, đồng thời hình thành và phát triển năng lực, 
kĩ năng tích hợp, tránh áp đặt một cách làm duy nhất. Giờ học Ngữ văn theo quan 
điểm tích hợp phải là một giờ học hoạt động phức hợp đòi hỏi sự tích hợp các kĩ 
năng, năng lực liên môn để giải quyết nội dung tích hợp, chứ không phải sự tác 
động các hoạt động, kĩ năng riêng rẽ lên một nội dung riêng rẽ thuộc “nội bộ phân 
môn”.
 Ngày nay nhiều lí thuyết hiện đại về quá trình học tập đã nhấn mạnh rằng 
hoạt động của HS trước hết là học cách học. Theo ý nghĩa đó, quan điểm dạy học 
tích hợp đòi hỏi GV phải có cách dạy chú trọng phát triển ở HS cách thức lĩnh hội 
kiến thức và năng lực, phải dạy cho HS cách thức hành động để hình thành kiến 
thức và kĩ năng cho chính mình, phải có cách dạy buộc HS phải tự đọc, tự học để 
hình thành thói quen tự đọc, tự học suốt đời, coi đó cũng là một hoạt động đọc hiểu
 trong suốt quá trình học tập ở nhà trường.
 Quan điểm dạy học tích hợp hay dạy cách học, dạy tự đọc, tự học không coi 
nhẹ việc cung cấp tri thức cho HS. Vấn đề là phải xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa 
bồi dưỡng kiến thức, rèn luyện kĩ năng và hình thành, phát triển năng lực, tiềm lực 
cho HS. Đây thực chất là biến quá trình truyền thụ tri thức thành quá trình HS tự ý 
thức về phương pháp chiếm lĩnh tri thức, hình thành kĩ năng. Muốn vậy, chẳng 
những cần khắc phục khuynh hướng dạy tri thức hàn lâm thuần tuý đã đành, mà 
còn cần khắc phục khuynh hướng rèn luyện kĩ năng theo lối kinh nghiệm chủ 
 Trang 7 Đề tài: Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học 
Ngữ văn 6
 Hình thức tích hợp được các GV vận dụng và hiện đang được đẩy mạnh là 
tích hợp liên môn. 
 Đây là quan điểm tích hợp mở rộng kiến thức trong bài học với các kiến thức 
của các bộ môn khác, các ngành khoa học, nghệ thuật khác, cũng như các kiến 
thức đời sống mà học sinh tích lũy được từ cuộc sống cộng đồng, qua đó làm giàu 
thêm vốn hiểu biết và phát triển nhân cách cho học sinh.
 3. Các Biện Pháp Đã Tiến Hành Để Giải Quyết Vấn Đề. 
 Thực tế cho thấy, áp dụng hình thức này, học sinh tỏ ra rất hào hứng với nội 
dung bài học, vốn kiến thức tổng hợp của học sinh được bổ sung nhẹ nhàng, tự 
nhiên nhưng rất hiệu quả. Mặt khác, các kiến thức liên ngành thông qua hình thức 
tích hợp này còn giúp học sinh có thêm căn cứ, cơ sở để hiểu rõ hơn nội dung, ý 
nghĩa của văn bản.
 Một số ví dụ trong các bài văn học thuộc Ngữ văn 6.
 Ví dụ 1: * Khi dạy bài “Con Rồng cháu Tiên”, để tạo hứng thú ngay từ lúc 
bắt đầu tiết học thì giáo viên sẽ cho học sinh xem video ca nhạc với các chủ đề viết 
về cội nguồn dân tộc để giới thiệu bài. Những bài hát được có thể sử dụng là: Lời 
ru Âu Lạc, Huyền sử Âu Lạc, Dòng máu Lạc Hồng, Nổi trống lên các bạn ơi
 * Khi kết thúc phần tìm hiểu nội dung giáo viên có thể cho học sinh xem 
phim hoạt hình về truyền thuyết “Con Rồng cháu Tiên” để chuyển sang phần tổng 
kết.
 * Trong quá trình giảng dạy, để giúp học sinh hiểu được thời đại lịch sử 
buổi đầu dựng nước thì giáo viên đặt câu hỏi tích hợp với kiến thức môn Lịch sử 
lớp 6 bài 12 tiết 13 Nước Văn Lang
 - Giáo viên hỏi: Hãy cho biết truyền thuyết mà chúng ta đang tìm hiểu nói 
về thời đại nào của nước ta?
 - Học sinh trả lời: Thời đại Hùng Vương
 - Giáo viên hỏi: Đất nước ta thời ấy có tên gọi là gì?
 - Học sinh trả lời: Hùng Vương lên ngôi đặt tên nước là Văn Lang.
 * Tích hợp kiến thức Địa lí:
 - Giáo viên hỏi: Kinh đô thời ấy đặt ở đâu? Địa danh ấy ngày nay là 
phường, thành phố nào? 
 Trang 9 Đề tài: Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học 
Ngữ văn 6
 Ví dụ 3: - Khi dạy bài Thánh Gióng, GV tích hợp kiến thức môn Lịch sử bài 
12 tiết 13 bài Nước Văn Lang, tích hợp môn GDCD tuần 7 tiết 7 bài Biết ơn, tích 
hợp môn Địa lí để hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản.
- Giáo viên hỏi : Việc Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt cho thấy trình độ 
làm vũ khí của nhân dân ta thời đó như thế nào?
- Học sinh trả lời: Đã có sự tiến bộ, đã rèn sắt, đúc đồng phục vụ nhu cầu cuộc 
sống và chống giặc.? Theo em truyền thuyết Thánh Gióng phản ánh sự thật lịch sử 
nào của nước ta? ( Tích hợp kiến thức môn Lịch sử).
- Giáo viên hỏi : Việc nhân dân lập đền thờ và hàng năm mở hội Gióng thể hiện 
điều gì? ( Tích hợp môn GDCD )
- Học sinh trả lời: Thể hiện lòng biết ơn của nhân dân dành cho người anh hùng đã 
xả thân đánh giặc cứu nước.
- Giáo viên hỏi : Là một học sinh, em thể hiện lòng biết ơn với Thánh Gióng nói 
riêng và các anh hùng liệt sĩ nói chung như thế nào? (Tích hợp môn GDCD)
- Học sinh trả lời: Học tập tốt; kêu gọi mọi người bảo vệ các di tích lịch sử, các 
đền thờ; giúp đỡ các gia đình thương binh, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, làm tốt 
công tác đền ơn đáp nghĩa
 - Giáo viên tích hợp môn Địa lí hỏi : Làng Gióng hay làng Phù Đổng hiện nay ở 
đâu? 
- Học sinh trả lời: Làng Gióng nay thuộc huyện Gia Lâm, Hà Nội. Gia Lâm là 
một huyện ngoại thành phía đông của thành phố Hà Nội. Đây là cửa ngõ phía đông 
của thủ đô. 
 Ví dụ 4: Dạy bài “Bài học đường đời đầu tiên”, giáo viên tích hợp với môn 
GDCD tuần 10 tiết 10 bài Sống chan hòa với mọi người để giáo dục học sinh về sự 
chan hòa, yêu thương với mọi người xung quanh, điều đó vừa giúp ta có được niềm 
vui, có được nhiều bạn bè vừa có thể nhờ vả khi gặp phải bất trắc, tai ương trong 
cuộc sống.
 Cũng bài học này ta có thể tích hợp với môn GDCD tuần 29,30 tiết 28,29 
“Quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, thân thể, sức khỏe, danh dự và nhân 
 Trang 11 Đề tài: Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học 
Ngữ văn 6
 4. Kết Quả Thực Hiện.
 Các tiết dạy được thực hiện với lớp 6A trường THCS Việt Đức, qua thực tế 
dạy học, tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức liên môn vào để giải quyết một vấn đề 
nào đó trong một môn học là việc làm hết sức cần thiết, hữu ích. Điều đó đòi hỏi 
người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc môn mình dạy mà còn phải không 
ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác để tổ chức, hướng dẫn các em giải 
quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu 
quả nhất. 
 Khi thực hiện tiết dạy tích hợp với công nghệ thông tin như cho học sinh 
xem vi deo, xem hình ảnh, phóng sự về những địa danh, sự kiện, thông tin liên 
quan đến bài học thì học sinh đã rất hào hứng, phấn khởi và tự các em đã có thêm 
những cảm nhận, những hiểu biết mà bản thân tự khám phá về bài học.
 Khi tích hợp với các kiến thức liên môn, học sinh cảm thấy bài học thú vị 
hơn, có nhiều em reo lên vì mình vừa khám phá ra một điều mới mẻ. 
 Đồng thời chúng tôi thấy rằng “tích hợp” là một khái niệm được sử dụng 
trong nhiều lĩnh vực. Đặc biệt trong giáo dục, tích hợp kiến thức liên môn vào giải 
quyết các vấn đề trong một môn học sẽ giúp học sinh hiểu rộng hơn, sâu hơn về 
vấn đề đặt ra trong môn học đó.
 Trong thực tế chúng tôi nhận thấy khi soạn bài có kết hợp các kiến thức của các 
môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề 
đặt ra. Từ đó tổ chức hướng dẫn học sinh sẽ linh hoạt hơn, sinh động hơn. Học sinh 
có hứng thú học tập, tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ, sáng tạo 
nhiều hơn. Từ đó vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn.
 Trang 13 Đề tài: Hiệu quả của phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy - học 
Ngữ văn 6
 - Thực hiện thao tác phân tích một vài chi tiết nghệ thuật kì ảo trong văn bản.
 - Nắm bắt tác phẩm thông qua hệ thống các sự việc được kể theo trình tự 
thời gian.
 * Các kĩ năng sống được giáo dục: kĩ năng thể hiện sự tự tin giúp các em 
khi đóng vai đọc hợp tác một cách hiệu quả; kĩ năng hợp tác để làm việc theo nhóm 
có hiệu quả hơn.
3.Thái độ:
 - Giáo dục HS lòng tự hào về truyền thống anh hùng trong lịch sử chống giặc 
ngoại xâm của dân tộc ta. Tinh thần ngưỡng mộ, kính yêu những anh hùng có công 
với non sông đất nước.
4. Tư tưởng Hồ Chí Minh
 - Tích hợp giáo dục tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh qua những 
việc làm, câu nói liên quan đến lịch sử, đến tinh thần đoàn kết của Người.
 - Quan niệm của Bác : nhân dân là nguồn gốc sức mạnh bảo vệ Tổ quốc.( 
Liên hệ)
B/. CHUẨN BỊ :
 1. Giáo viên: Nghiên cứu SGK, SGV, chuẩn kiến thức, giáo dục kĩ năng 
sống và tài liệu có liên quan, bảng phụ, phiếu học tập, tranh ảnh, máy chiếu, phim 
hoạt hình Thánh Gióng, các video về lễ hội Gióng. Hướng dẫn học sinh chuẩn bị 
bài.
 2. Học sinh: Đọc SGK, soạn bài theo đinh hướng SGK và sự hướng dẫn 
của GV. 
 - Tập vẽ bản đồ tư duy bài học.
 - Sưu tầm tranh ảnh, tài liệu liên quan đến bài học.
 - Nắm chắc kiến thức các môn Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân để giải 
quyết các tình huống mà giáo viên đặt ra trong bài học. 
 Trang 15