Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy môn Toán 6

 Đề tài: “Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy môn Toán 6”
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Ta đã biết Toán học là một môn khoa học mang tính tư duy trừu tượng 
cao độ là một trong những khoa học cổ nhất của loài người, nó xuất phát từ 
thực tế cuộc sống, trước hết là nhu cầu đếm rồi sau đó từ các vấn đề nảy 
sinh trong thực tiễn phức tạp hơn, phạm vi ứng dụng của Toán học ngày 
càng rộng lớn. Toán học luôn dựa vào thực tiễn, lấy thực tiễn là nguồn 
động lực và mục tiêu phục vụ cuối cùng. Ngược lại toán học có tác dụng 
mạnh mẽ đối với thực tiễn cuộc sống, sản xuất và các ngành khoa học kĩ 
thuật.
 Hiện nay vấn đề đẩy mạnh nghiên cứu, giảng dạy, ứng dụng Toán học 
vào các lĩnh vực đời sống xã hội Việt Nam được quan tâm, thực hiện theo 
phương châm “lấy ứng dụng làm mục tiêu, lấy toán học làm công cụ”. Vậy 
nên để đáp ứng được các nhu cầu nảy sinh từ thực tiễn cuộc sống bản thân 
mỗi một người thầy dạy Toán cần dạy toán cho học sinh biết liên hệ được 
thực tế vừa là một yêu cầu vừa là một hoạt động hết sức cần thiết hiện nay.
 Một thực trạng chung hiện nay trong công tác giảng dạy môn Toán là 
giáo viên tuy đã có quan tâm đến việc nghiên cứu khai thác đưa các bài 
toán thực tế vào dạy học toán để kích thích tính tích cực của học sinh 
nhưng do giáo viên còn nhiều hạn chế nên chủ yếu vận dụng các bài tập 
trong sách giáo khoa. Bên cạnh đó thường qua các kì thi các bài toán thực 
tế ít được xuất hiện nên giáo viên ít quan tâm đưa vào trong việc giảng dạy 
ôn tập cho học sinh. 
 Một phần do các em học sinh tuy cũng nhận thức được rằng toán học rất 
cần thiết cho cuộc sống và các em cũng tò mò muốn biết về ứng dụng của 
toán học trong thực tế cuộc sống. Nhưng các em cũng sẽ nghĩ rằng môn 
toán là môn học khó, vốn kiến thức thực tế còn hạn hẹp lúng túng khi tóm 
tắt hay phân tích tìm lời giải cho bài toán có nội dung thực tế. Nếu giáo 
 1 Đề tài: “Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy môn Toán 6”
 II. NỘI DUNG
 Kinh nghiệm cho thấy không có hoạt động nào thúc đẩy mạnh mẽ 
động cơ học tập của các học sinh bằng các tình huống thực tế, nó lôi cuốn 
hấp dẫn tạo điều kiện cho các em thực hiện tốt các hoạt động sáng tạo tri 
thức trong quá trình học tập về sau. Tôi chỉ đưa ra một vài bài tập điển hình 
khác nhau ở chương trình toán lớp 6 và áp dụng cho học sinh trường THCS 
Thanh Xuân Nam
 Những bài tập dưới đây chủ yếu liên quan đến thực tiễn cuộc sống, 
gần gũi xung quanh học sinh, giúp các em hứng thú hơn trong học tập, ghi 
nhớ kiến thức một cách có chủ đích, đảm bảo tính chân thực không đòi hỏi 
quá nhiều tri thức bổ sung. Thông qua đó học sinh cũng thấy được sự liên 
môn giữa toán học với các môn học khác như: hóa học, sinh học, địa lí,... 
và chạm đến ý thức trách nhiệm của học sinh khi nhận thức được vấn đề 
tầm quan trọng của toán học nảy sinh trong thực tế cuộc sống.
 Các bài tập dưới đây được sử dụng chủ yếu vào việc củng cố kiến 
thức, đây là việc quan trọng để giáo viên kiểm tra và đánh giá kết quả dạy 
học của mình thông qua việc lĩnh hội kiến thức thực tế của học sinh. Các 
bài tập này liên quan đến kiến thức vừa xây dựng để học sinh hiểu sâu kiến 
thức và nhớ lâu và để các em thấy được toán học rất gần gũi với cuộc sống. 
Sau đây là những bài toán cụ thể tôi đã nghiên cứu tìm hiểu và đưa ra:
Bài toán 1: Áp dụng củng cố bài “Phép cộng và phép nhân”. 
 Đề: Quán chè của mẹ Lan bán tất cả các ngày trong tuần. Mỗi 
ngày thường (từ thứ 2 đến thứ 6) bán được 150 ly. Riêng thứ bảy và chủ 
nhật thì quán đông gấp đôi ngày thường. Hỏi tháng 12 năm 2019 quán 
chè của mẹ Lan bán lời được bao nhiêu tiền, biết rằng mỗi ly chè lời 
1200 đồng?
 3 Đề tài: “Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy môn Toán 6”
người phải đóng thêm 200.000 VNĐ so với dự tính ban đầu. Hỏi chi phí 
chuyến đi là bao nhiêu? (chi phí chuyến đi chia đều cho mỗi người)
 Với bài toán này giáo viên hướng dẫn học sinh giải theo các bước lập 
luận tính toán theo trình tự như sau:
Bước 1. Xác định được tổng số tiền 12 bạn đóng thêm là bao nhiêu ( tương 
ứng với số tiền với 3 người phải đóng)?
Bước 2. Số tiền mỗi bạn phải đóng lúc đầu là bao nhiêu?
Bước 3. Tính tổng số tiền chi phí cho chuyến đi?
Bài giải hoàn chỉnh
Tổng số tiền mà 12 bạn đóng thêm là: 200000. 12 = 2 400 000 (đồng)
Số tiền mỗi bạn phải đóng lúc đầu là: 2400000: 3 = 800 000 (đồng)
Chi phí cho chuyến đi là: 800000. 15 = 12 000 000 (đồng) 
Vậy chi phí cho chuyến đi là 12 000 000 đồng
Bài toán 3: Áp dụng củng cố bài “Luyện tập: Phép trừ và phép chia”. 
Đề: Giả sử gia đình em định lát gạch men cho nền nhà một căn phòng 
hình chữ nhật có chiều dài là 6m, chiều rộng là 5m bằng những viên 
gạch hình vuông có cạnh 50cm. Hãy tính số gạch cần mua để lát đủ căn 
phòng?
 Với bài toán này giáo viên hướng dẫn học sinh giải theo các bước lập 
luận tính toán theo các bước như sau:
Bước 1. Xác định được diện tích căn phòng hình chữ nhật là bao nhiêu?
Bước 2. Xác định được diện tích một viên gạch là bao nhiêu?
Bước 3. Lấy diện tích căn phòng chia cho diện tích một viên gạch sẽ ra số 
viên gạch cần mua.
Bài giải hoàn chỉnh
Diện tích căn phòng hình chữ nhật là: 6.5 = 30 (m2)
 5 Đề tài: “Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy môn Toán 6”
mảnh giấy và ghi ra, học sinh sẽ thấy được lần sau sẽ cắt được gấp đôi lần 
trước đó và dự đoán được kết quả sau 10 lần cắt cũng như sau n lần cắt.
Bài giải hoàn chỉnh
 Lần thứ nhất thầy giáo cắt được: 1.2 = 2 (1.2 = 21)
 Lần thứ hai thầy giáo cắt được: 2.2 = 4 (2.2 = 21. 2 = 22)
 Lần thứ ba thầy giáo cắt được: 4.2 = 8 (4.2 = 22. 2 = 23)
 Lần thứ tư thầy giáo cắt được: 8.2 = 16 (8.2 = 23. 2 = 24)
 .....
 Lần thứ 10 thầy giáo cắt được: 512.2 = 1024 (512.2 = 29. 2 = 210)
 Vậy sau 10 lần cắt thì thầy giáo đã có 1024 mảnh giấy.
 Điều thú vị trong bài toán này là học sinh tìm ra được quy luật của 
bài toán nếu thầy giáo cắt mảnh giấy n lần thì kết quả học sinh sẽ đoán 
được ngay là ta cắt được 2n mảnh giấy. 
Bài toán 5. Áp dụng củng cố bài “Tìm giá trị phân số của một số cho 
trước”. Toán 6 tập 2.
Đề: Ông Hoàng cân nặng 90kg thuộc dạng người quá mập nên ông phải 
tập thể dục (tập gym) để giảm cân. Tháng đầu ông tập đều đặn giảm 
được 5%, tháng sau lại giảm 5% so với tháng trước. Hỏi sau 4 tháng ông 
Hoàng còn nặng bao nhiêu kg?
 Với bài toán này giáo viên hướng dẫn học sinh liên tưởng đến kiến 
thức tìm giá trị phân số của một số cho trước:
Bước 1. Xác định được sau tháng thứ nhất ông Hoàng giảm bao nhiêu cân 
và cân nặng còn bao nhiêu so với ban đầu?
Bước 2. Sau tháng thứ hai ông còn nặng bao nhiêu so với tháng thứ nhất?
Bước 3. Sau tháng thứ ba ông còn nặng bao nhiêu so với tháng thứ hai?
 7 Đề tài: “Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy môn Toán 6”
Bài giải hoàn chỉnh
Số vịt là: 120.60% = 72 (con)
Số gà là: 120 – 72 = 48 (con)
Số gà trống là: 48 : 4 = 12 con
Số gà mái là : 12 . 3 = 36 (con)
 * Một số giải pháp để thực hiện giảng dạy có hiệu quả các bài toán 
 trên như sau:
 - Đối với giáo viên:
 + Giáo viên cần tăng cường lựa chọn, lồng ghép đưa thêm các bài toán 
có nội dung sát thực tế để học sinh có điều kiện áp dụng kiến thức vào thực 
tiễn. Cần xây dựng nguồn tư liệu phong phú về ứng dụng của nội dung toán 
học trong thực tiễn, làm cơ sở cho việc dạy học cho học sinh của trường 
mình được áp dụng rộng rãi.
 + Các bài toán đưa ra phải hướng đúng con đường cho học sinh từ lúc 
nêu đến lúc giải quyết vấn đề càng ngắn gọn càng tốt và phải phù hợp với 
mọi đối tượng học sinh.
 + Các bài toán thực tiễn phải luôn mang một đặc điểm là tích hợp và kết 
nối các nội dung kiến thức khác. 
 + Đẩy mạnh nghiên cứu, giảng dạy ứng dụng toán học vào thực tiễn. 
Thực hiện theo phương châm “lấy ứng dụng làm mục tiêu, lấy toán học làm 
công cụ”. Phải cho các em thấy được tầm quan trọng của Toán học đối với 
thực tế.
 + Tăng cường các bài toán thực tiễn vào các bài kiểm tra đánh giá. Bởi 
vì những bài toán thực tế được quan tâm đưa vào trong kiểm tra toán sẽ là 
cơ sở để giáo viên đánh giá về tình hình lĩnh hội kiến thức, kiến tạo tri 
thức. Qua đó cũng rèn luyện cho các em hình thành kĩ năng cả về năng lực 
thái độ và phẩm chất, đây là sản phẩm giáo dục ta thu được một cách cụ 
 9 Đề tài: “Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy môn Toán 6”
 6A4/ 42 11 26.3 13 30.9 18 42.8 0 0 0 0 42 100
2. Khả năng ứng dụng: Với đề tài này cũng có thể áp dụng rộng rãi cho mọi 
đối tượng học sinh trường THCS Chu Văn An cũng như các đối tượng học 
sinh các trường khác. 
* Khi nghiên cứu đề tài “Vận dụng bài toán có nội dung thực tiễn vào dạy 
môn Toán 6” tôi đã có thêm những hiểu biết của mình để góp phần nâng 
cao chất lượng giảng dạy của bản thân trong những năm tiếp theo. Ngoài 
SGK và SBT tôi còn tham khảo thêm bài tập nâng cao ở các sách chuyên 
đề về môn toán, trên các trang mạng thông tin đại chúng, bên cạnh đó tôi 
học hỏi thêm ở đồng nghiệp. Tuy nhiên trong nội dung đề tài này không 
tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự giúp đỡ của thầy cô 
giáo và sự góp ý của các đồng nghiệp cấp trên để đề tài này được hoàn 
thiện hơn.
 Thanh Xuân Nam, ngày 12 tháng 04 năm 2021
 Người thực hiện
 Phạm Thị Nhung
 11