Sáng kiến kinh nghiệm Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh trường Trung học cơ sở

 UBND HUYỆN GIA LÂM
 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
VAI TRÒ CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP TRONG CÔNG TÁC 
 GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH 
 TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 
 Tác giả: Trần Thị Phương
 Lĩnh vực: Chủ nhiệm 
 Cấp học: Trung học cơ sở
 Năm học 2016 - 2017 SKKN: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức 
 cho học sinh trường Trung học cơ sở 
 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
 GVCN: Giáo viên chủ nhiệm
 HS: Học sinh
 THCS: Trung học cơ sở
 PHHS: Phụ huynh học sinh
 GVBM: Giáo viên bộ môn
 GV: Giáo viên
 CMHS: Cha mẹ học sinh
 BGH: Ban giám hiệu
 GD&ĐT: Giáo dục và đào tạo
 2 SKKN: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức 
 cho học sinh trường Trung học cơ sở 
chuyện HS đánh thầy cô giáo chủ nhiệm của mình; GVCN lớp nóng nảy, thô 
bạo đã mắc phải những sai lầm nghiêm trọng đối với học sinh. Ngược lại có 
những GVCN lớp quá dễ dãi, buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm với lớp, với 
chức năng đã được giao. 
 Trường THCS nơi tôi đang theo dạy là một ngôi trường nằm cách xa trung 
tâm huyện,và có tỉ lệ học sinh nghèo, cận nghèo cao nhất nhì huyện do cuộc 
sống của người dân chủ yếu dựa vào kinh tế nông nghiệp nên còn rất nhiều khó 
khăn. Tuy vậy nhưng tập thể đội ngũ cán bộ, giáo viên nhà trường vẫn cố gắng 
phấn đấu để trở thành đơn vị đạt danh hiệu tiên tiến xuất sắc trong thi đua dạy và 
học. Đội ngũ GV nhiệt tình có trách nhiệm, BGH chỉ đạo sát sao, rất quan tâm 
tới cán bộ GV cũng như HS. PHHS đa số quan tâm đến con em, nhiệt tình trong 
việc phối hợp với nhà trường để giáo dục HS. Đa số HS ngoan ngoãn, lễ phép có 
ý thức học tập và kỉ luật tốt, HS có ý thức tự giác vượt khó trong học tập.
 Bên cạnh đó thì vẫn còn một bộ phận không nhỏ PHHS chưa thực sự quan 
tâm đến việc học tập của HS, không có tinh thần phối hợp với GVCN và nhà 
trường trong việc giáo dục HS hoặc có những PHHS quan tâm nhưng chưa đúng 
cách dẫn tới phản tác dụng. Có thể do hiện nay trong thời đại kinh tế mở cửa, 
nguồn thu nhập kinh tế chủ yếu của địa phương là nông nghiệp. Nhiều hộ gia 
đình, do thu nhập từ nông nghiệp quá thấp, đã phải tìm kế sinh nhai khác như: 
công nhân tại các khu công nghiệp trong và ngoài huyện, hoặc đi làm ăn kinh 
tế ở tỉnh khác. Nhiều gia đình do tập trung làm ăn nên không có thời gian 
quan tâm đến con cái học hành cũng như việc giáo dục đạo đức cho học sinh. 
Hơn thế nữa việc du nhập các loại hình văn hóa không có chọn lọc đã khiến 
nhiều học sinh dẫn đến tình trạng tha hóa về đạo đức, coi nhẹ việc học tập, 
chia bè kết phái, bỏ giờ, bỏ tiết đi chơi game, thậm chí là bỏ học ở nhà tham 
gia vào các tệ nạn xã hội.
 Để góp phần khắc phục những tồn tại và hạn chế nêu trên, góp phần vào 
công tác giáo dục đạo đức cho HS trong giai đoạn hiện nay. Qua thực tiễn công 
tác chủ nhiệm học sinh ở trường THCS, tôi mạnh dạn nghiên cứu và áp dụng đề 
tài: “Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức cho 
học sinh trường Trung học cơ sở”.
2. Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu.
2.1. Mục tiêu ngiên cứu
 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lựa chọn những giải pháp hợp lý nhằm 
nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức HS và góp phần hoàn thiện nhân cách HS 
ở trường THCS.
 4 SKKN: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức 
 cho học sinh trường Trung học cơ sở 
 6.2. Địa điểm nghiên cứu:
 Đề tài nghiên cứu tại: Lớp 6 trường THCS
7. Đóng góp mới của đề tài
 Từ kết quả nghiên cứu và đánh giá đúng vai trò của GVCN trong việc giáo 
dục đạo đức cho HS trường THCS, sẽ là cơ sở để lựa chọn, đề xuất giải pháp 
giáo dục đạo đức cho HS nhằm giáo dục nhân cách cho HS lớp 6A nói riêng và 
HS trường THCS nói chung, đảm bảo tính khoa học, độ tin cậy và sẽ có tác 
động tích cực, hiệu quả tới việc giáo dục đạo đức cho HS trường THCS.
 6 SKKN: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức 
 cho học sinh trường Trung học cơ sở 
đủ tài liệu, đồ dùng dạy học trước khi dạy. Người dạy càng tận tâm thì các em 
càng cố gắng học.
 Khi lên lớp, theo tôi, GV cần có lời nói gọn, rõ ràng, dứt khoát. Dùng 
từ, câu dễ hiểu , hợp với trình độ học sinh. Biết lắng nghe học sinh nói. Mỗi 
khi các em phát biểu ý kiến hay nói một điều gì, thầy cô dù bận rộn cũng phải 
lắng nghe các em nói và cố gắng giải quyết một cách thỏa đáng nhất. Có như 
vậy các em HS mới đặt niềm tin vào thầy cô và khi thầy cô nói các em mới 
chú ý nghe trở lại. 
 Bên cạnh đó, GVCN biết thông cảm và chia sẻ những khó khăn của các 
em. Trả lời những câu hỏi của các em một cách thấu đáo. Hỏi các em về những 
khó khăn trong đời sống, những khó khăn ở trường... giúp các em giải quyết 
những khó khăn này. Trong lớp học hay ngoài lớp học, thầy cô còn phải đóng 
vai người anh, người chị mà các em có thể tin tưởng, nhờ cậy được. Qua đó, các 
em sẽ biết sống nhẫn nại, kiên trì và giàu lòng nhân ái.
 Giáo dục đạo đức là một quá trình lâu dài, phức tạp, đòi hỏi phải công 
phu, kiên trì, liên tục và lặp đi lặp lại nhiều lần dựa trên những nguyên tắc giáo 
dục đạo đức cho HS như:
 - Giáo dục HS trong thực tiễn sinh động của xã hội
 - Giáo dục theo nguyên tắc tập thể
 - Giáo dục bằng cách thuyết phục và phát huy mạnh mẽ tính tự giác của 
học sinh
 - Giáo dục đạo đức cho HS phải lấy việc phát huy ưu điểm là chính, trên cơ 
sở đó mà khắc phục khuyết điểm
 - Phải tôn trọng nhân cách HS, đồng thời đề ra yêu cầu ngày càng cao đối 
với HS
 - Giáo dục đạo đức phải phối hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh THCS và 
đặc điểm hoàn cảnh cá nhân học sinh
 - Trong công tác giáo dục đạo đức, người thầy cần phải có nhân cách mẫu 
mực và phải đảm bảo sự thống nhất giữa các các ảnh hưởng giáo dục đối với 
học sinh
 - Phải đảm bảo sự nhất trí cao về yêu cầu giáo dục đạo đức giữa các thành 
viên trong nội bộ nhà trường và sự thống nhất phối hợp giáo dục HS giữa nhà 
trường, gia đình và xã hội.
 Và những phương pháp giáo dục đó là:
 - Phương pháp thuyết phục: 
 •Là những phương pháp tác động vào lý trí tình cảm của HS để xây dựng 
những niềm tin đạo đức, gồm các nội dung sau:
 8 SKKN: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức 
 cho học sinh trường Trung học cơ sở 
hành vi thiếu đạo đức và ngăn ngừa sự tái phạm của HS đó và những HS khác. 
Do đó phải thận trọng và đúng mực, không được lạm dụng phương pháp này. 
Khi xử phạt cần phải làm cho HS thấy rõ sai lầm, khuyết điểm, thấy hối hận và 
đặc biệt sau đó phải theo dõi, giúp đỡ, động viên HS sửa chữa khuyết điểm, cần 
phải tỏ rõ thái độ nghiêm khắc nhưng không có lời nói, cử chỉ thô bạo đánh đập, 
xỉ nhục hoặc các hình thức xúc phạm đến thân thể HS.
2. Cơ sở thực tiễn
 Trong công tác giáo dục đạo đức cho HS vai trò của GVCN lớp là vô 
cùng quan trọng, GVCN là một trong những GV đang giảng dạy ở lớp có đủ 
các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc 
trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. GVCN lớp thực hiện nhiệm vụ quản 
lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt 
giáo dục HS phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây 
dựng một tập thể HS vững mạnh. GVCN lớp có vai trò sau đây:
 - Thay mặt hiệu trưởng quản lí một lớp học:
 •GVCN lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lí 
và tổ chức các hoạt động giáo dục HS ở một lớp học.
 •Vai trò quản lí của GVCN lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức 
thực hiện các kế hoạch giáo dục, đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập 
và tu dưỡng của HS trong lớp.
 •GVCN phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và hạnh kiểm của 
HS trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và 
trước PHHS của lớp khi tổng kết năm học.
 - Người xây dựng tập thể HS thành một khối đoàn kết:
 •GVCN lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, 
bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, GVCN xây dựng khối đoàn kết trong 
tập thể, dìu dắt các em nhỏ như con em mình trưởng thành theo từng năm tháng.
 •HS kính yêu GVCN như cha mẹ mình, đoàn kết thân ái với bạn bè như 
anh em ruột thịt, lớp học sẽ trở thành một tập thể vững mạnh. Tình cảm của lớp 
càng bền chặt, tinh thần trách nhiệm và uy tín của GVCN càng cao thì chất 
lượng giáo dục càng tốt.
 •Rất nhiều GV cùng giảng dạy trong một lớp, nhưngGVCN bao giờ cũng 
để lại những ấn tượng sâu sắc đối với từng HS trong suốt cuộc đời họ.
 •Người tổ chức các hoạt động giáo dục HS trong lớp
 •Vai tò tổ chức của GVCN thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của 
lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực 
hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm.
 10 SKKN: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức 
 cho học sinh trường Trung học cơ sở 
thực tiễn. Thực tiễn cuộc sống, nhất là cuộc sống xã hội đang có các nhân tố của 
kinh tế thị trường tác động đến nhà trường, có lúc nhẹ nhàng, có khi sôi động 
dồn dập. Xã hội ô nhiễm, luồng văn hoá ngoại lai, đồi truỵ, bạo lực... len lỏi vào 
mọi tầng lớp nhân dân đã rất dễ gây ấn tượng và phản ảnh sâu đậm đối với trẻ.
 Để làm tốt việc giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho HS 
THCS phải kết hợp chặt chẽ với gia đình, nhà trường và xã hội nhằm giáo dục 
về tình hình và nhiệm vụ của đất nước, tình hình thời sự, chính trị trong nước và 
thế giới (có định hướng chính trị rõ ràng); giáo dục về tổ chức và hoạt động của 
các tổ chức xã hội - chính trị trong hệ thống chính trị ở Việt Nam, về quyền tự 
do, dân chủ và trách nhiệm công dân; bồi dưỡng một số kỹ năng sinh hoạt chính 
trị - xã hội cần thiết.
 Tuy vậy cũng cần phải thấy trong thực tế có những GVCN yếu, vai trò 
của mình mờ nhạt nên dấu ấn của công tác đoàn thể sâu đậm hơn, vai trò bị lấn 
át, từ đó càng tạo ra sự nhìn nhận thiên lệch. Có nhiều GVCN lớp đặc biệt là 
giáo viên chủ nhiệm trẻ chưa hiểu hết mình có những nhiệm vụ và quyền hạn gì 
nên chưa ai thực hiện đi dự giờ các GVBM trong lớp khi mình thấy cần. GVCN 
được xếp loại học sinh, được thi hành kỉ luật học sinh theo quy định, được 
hưởng giờ công tác theo định mức quy định. Từ đó nếu có nhiều chủ nhiệm lớp 
trong trường có năng lực và bản lĩnh thì công cuộc giáo dục sẽ đạt được nhiều 
thành tựu đáng kể.
 Năm học 2015- 2016 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 6A. Bên cạnh 
những thuận lợi như:
 -Đa số HS ngoan hiền, có ý thức học tập và rèn luyện đạo đức.
 - HS trong lớp có ý thức xây dựng tập thể lớp .
 - Giữa GVCN, phụ huynh học sinh và BGH luôn phối hợp chặt chẽ trong 
công tác giáo dục.
 - Có sự quan tâm nhiệt tình của BGH và đội ngũ giáo viên bộ môn
 Thì cũng có không ít những khó khăn:
 - Nhiều HS hoàn cảnh gia đình khó khăn: gia đình HS N.B có bố bị bệnh 
mất sức lao động;
 - Một số học sinh thiếu thốn tình cảm(chỉ ở với mẹ hoặc bố, cha mẹ làm ăn 
xa): gia đình N.H, X.M, Q.B có bố mẹ đã li hôn hoặc mất tích; gia đình T.A, 
T.H đều có bố mất sớm.
 Hơn thế nữa đây là lớp học có tỉ lệ HS yếu kém về học lực và hạnh kiểm 
khá cao( thông qua kết quả điểm kiểm tra khảo sát đầu năm), có 1 HS lưu ban 
cụ thể như sau:
 -Về học tập: 
 12