Sáng kiến kinh nghiệm Một số thủ thuật dạy từ vựng môn Tiếng Anh cấp THCS

 SKKN: Một số thủ thuật dạy từ vựng môn tiếng Anh cấp THCS 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 MỘT SỐ THỦ THUẬT DẠY TỪ VỰNG MÔN TIẾNG 
 ANH CẤP THCS
I. PHẦN MỞ ĐẦU: 
 1. Lý do chọn đề tài:
 Ngày nay trong xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh với sự bùng nổ thông tin, 
khoa học, kĩ thuật, công nghệ phát triển như vũ bão. Để đáp ứng nhu cầu phát triển 
kinh tế xã hội và hội nhập toàn cầu thì việc sử dụng thành thạo tiếng Anh trong giao 
tiếp đóng một vai trò hết sức quan trọng, hiện nay có trên 2/3 số nước trên thế giới sử 
dụng tiếng Anh và xem nó như là một công cụ giao tiếp, trao đổi, giao lưu văn hóa, 
thương mại. 
 Qua một thời gian thực hiện đổi mới nội dung và chương trình sách giáo khoa 
bước đầu đã mang lại những kết quả đáng khích lệ. Việc dạy và học tiếng Anh trong 
nhà trường phổ thông đã có những thay đổi lớn về nội dung cũng như phương pháp 
giảng dạy để phù hợp với mục tiêu và yêu cầu đặt ra cho bộ môn này trong chương 
trình cải cách. Quan điểm cơ bản nhất về phương pháp mới là làm sao phát huy được 
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học và tạo điều kiện tối ưu cho người học 
rèn luyện phát triển khả năng sử dụng ngôn ngữ vào mục đích giao tiếp chứ không 
phải cung cấp kiến thức một cách thuần túy. Với yêu cầu giảng dạy bộ môn Tiếng 
Anh cấp THCS theo phương pháp mới (Quan điểm giao tiếp) và giúp cho các em học 
sinh phát triển 4 kĩ năng cơ bản Nghe – Nói – Đọc – Viết. Để thực hiện được các kĩ 
năng đó tôi nhận thấy cần phải tìm ra một vài biện pháp để phát huy tính tích cực học 
tập của học sinh giúp các em hứng thú say mê học tập bộ môn thì việc dạy từ vựng 
đóng vai trò rất quan trọng, vì từ vựng là những viên gạch xây nên ngôi nhà của ngôn 
ngữ. Làm thế nào để các em học sinh hứng thú trong giờ học tiếng anh, sử dụng từ 
tiếng Anh được lâu và thành thạo, đúng ngữ cảnh, phát âm đúng thì đây là một câu 
hỏi mà tôi luôn luôn trăn trở. Chính vì những lý do trên mà tôi đã chọn đề tài “Một số 
thủ thuật dạy từ vựng môn Tiếng Anh cấp THCS.”
 2. Mục đích nghiên cứu: 
 Nhằm để đổi mới phương pháp dạy ngữ liệu mới , tránh sự lặp lại nhàm chán, 
tạo sự hứng thú cho học sinh trong giờ học tiếng Anh, các em có thể vừa học vừa 
chơi, đồng thời khắc sâu được những kiến thức mà các em vừa học, nắm vững các 
kiến thức, phát âm đúng và nhớ từ được lâu, sử dụng ngôn ngữ thành thạo trong giao 
tiếp và thích thú học tiếng Anh.
 Giúp cho giáo viên tiết kiệm được thời gian dạy ngữ liệu trên lớp, dành nhiều 
thời gian cho phần thực hành hơn. 1
 Người thực hiện: Tô Thị Ngọc Hiệp SKKN: Một số thủ thuật dạy từ vựng môn tiếng Anh cấp THCS 
Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Yên, của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện nhằm để đổi 
mới phương pháp dạy học, dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng, theo hướng tích 
cực, nâng cao chất lượng giáo dục.
 2. Cơ sở lý luận: 
 Trong bất kỳ một ngôn ngữ nào, vai trò của việc dạy từ từ vựng cũng hết sức 
quan trọng. Có thể thấy một ngôn ngữ là một tập hợp của các từ vựng. Không thể 
hiểu ngôn ngữ mà không hiểu biết từ vựng, hoặc qua các đơn vị từ vựng. Nhưng 
điều đó không đồng nghĩa với việc chỉ hiểu các đơn vị từ vựng riêng lẻ, độc lập với 
nhau mà chỉ có thể nắm vững được ngôn ngữ thông qua mối quan hệ biện chứng 
giữa các đơn vị từ vựng. Như vậy việc học từ vựng và rèn luyện kĩ năng sử dụng từ 
vựng là yếu tố hàng đầu trong việc truyền thụ và tiếp thu một ngôn ngữ nói chung 
và tiếng Anh nói riêng. 
 Vì từ vựng là một đơn vị ngôn ngữ nên nó được thể hiện dưới hai hình thức: Lời 
nói và chữ viết. Muốn sử dụng được ngôn ngữ đó, tức là phải nắm vững hình thức 
biểu đạt của từ bằng lời nói và chữ viết. Song do có mối liên quan của từ vựng với các 
yếu tố khác trong ngôn ngữ :ngữ pháp, ngữ âm, ngữ điệu ... hoặc trong tình huống 
giao tiếp cụ thể, ta thấy từ vựng là các “viên gạch”còn ngữ pháp và các yếu tố ngôn 
ngữ khác được coi như các “mạch vữa”để xây lên thành một ngôi nhà ngôn ngữ. 
 a. Khái niệm vai trò đề tài:
 Đề tài này đóng một vai trò rất quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy 
học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong hoạt 
động học tập, nhằm tạo khả năng nhận biết và giải quyết vấn đề của các em. Để góp 
phần đạt được mục tiêu này, việc sử dụng thủ thuật dạy từ vựng cho học sinh thay 
cho việc dạy theo lối truyền thống (giáo viên cung cấp từ và ngữ nghĩa) là rất cần 
thiết.
 b. Khái niệm vị trí đề tài:
 Đề tài này giúp cho giáo viên tiếp cận phương pháp thực hành giao tiếp một 
cách dễ dàng. từ vựng chỉ là một thành phần nhỏ trong câu, nhưng từ vựng lại là một 
phương tiện không thể nào thiếu được trong thực hành và giao tiếp. Muốn giao tiếp 
được bằng Tiếng Anh đòi hỏi học sinh không những rèn luyện các kỹ năng là đủ mà 
điều cần thiết là học từ vựng và phải có vốn từ vựng nhất định. 
 c. Khái niệm nhiệm vụ đề tài:
 Đề tài này là nghiên cứu các thủ thuật để dạy từ vựng cho học sinh ở THCS. 
Các thủ thuật trong đề tài này sẽ giúp cho giáo viên tiết kiệm được thời gian khi dạy 
lý thuyết đồng thời sử dụng và khai thác các phương tiện đồ dùng dạy học đạt hiệu 
quả cao hơn, tạo hứng thú học tập cho học sinh và giúp cho các em nhớ từ nhanh, làm 
cho bài giảng thêm sinh động hấp dẫn lôi cuốn đối với các em học sinh.
 3. Cơ sở thực tiễn: 
 Hiện nay trong nhà trường phổ thông, cũng giống như các bộ môn khác, việc 
dạy và học tiếng Anh đang diễn ra cùng với sự đổi mới phương pháp giáo dục, cải 
cách sách giáo khoa, giảm tải nội dung chương trình học nhằm làm phù hợp với 
nhận thức của học sinh, làm cho học sinh được tiếp cận với các nội dung, kiến thức 
hiện đại. Vốn từ vựng tiếng Anh trong trương trình học cũng được sử dụng phù hợp 
với sự phát triển chung của xã hội. 
 3
 Người thực hiện: Tô Thị Ngọc Hiệp SKKN: Một số thủ thuật dạy từ vựng môn tiếng Anh cấp THCS 
 Một số em điều kiện gia đình còn khó khăn, không có điều kiện để mua các 
sách tham khảo, từ điển, báo, tạp chí và các tài liệu bằng tiếng Anh.để tự học ở 
nhà. 
 CHƯƠNG III: Biện pháp, giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài.
 1. Cơ sở đề xuất các giải pháp:
 .- Dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo chuẩn kiến 
thức kĩ năng của chương trình tiếng Anh cấp THCS. 
 2. Các giải pháp chủ yếu: 
 - Các thủ thuật dạy từ vựng được áp dụng trong mọi quá trình dạy học. Từ 
việc giới thiệu từ vựng, thực hành nói và viết, rèn luyện củng cố đến cả khởi động 
để tạo ra một giờ học sôi nổi ngay từ giây phút đầu của một giờ học. 
 - Việc sử dụng các thủ thuật dạy từ vựng trong quá trình dạy tiếng Anh nhằm 
mục đích làm cho học sinh có vốn từ vựng đầy đủ, phục vụ cho quá trình học tiếng, 
nắm được ý nghĩa, cách sử dụng của từ vựng trong quá trình giao tiếp. 
 - Các thủ thuật dạy từ khác nhau sẽ làm cho học sinh cảm thấy hứng thú với 
môn học, ghi nhớ từ vựng với ngữ cảnh giao tiếp, nâng cao khả năng tự học hỏi, 
học sinh sẽ tự làm giàu được vốn từ và tự kiểm tra được quá trình sử dụng từ của 
mình. Học sinh sẽ chủ động trong các tình huống giao tiếp cũng như tiếp thu kiến 
thức mới. 
 - Giáo viên phải biết lựa chọn từ để dạy, để lựa chọn từ cần dạy, cần xem xét 
những vấn đề từ chủ động - từ bị động (active and passive vocabulary).
 + Từ chủ động (active vocabulary): Là những từ học sinh chỉ hiểu và nhận 
biết và được sử dụng trong giao tiếp nói và viết.
 + Từ bị động (passive vocabulary): Là những từ học sinh chỉ hiểu và nhận 
biết khi nghe và đọc.
 - Trước khi thiết kế bài giảng phải đọc kĩ nội dung của bài, cần chọn từ để 
dạy cho phù hợp (khoảng 6-8 từ/tiết học) tương đương với những từ đó thì giáo 
viên cần phải chuẩn bị những đồ dùng dạy học gì và thiết kế bài tập như thế nào 
cho hợp lí, lựa chọn thủ thuật cho phù hợp mang lại hiệu quả cao, lường trước 
những tình huống có thế xảy ra, những từ mà các em có thể đoán thì không cần thiết 
phải dạy. 
 - Giáo viên cần phải nắm vững các bước dạy một từ mới, không được bỏ qua 
phần trọng âm của từ, tránh cách giới thiệu đơn điệu là ghi ngay từ lên bảng mà 
không có lời dẫn. 
 3. Tổ chức, triển khai thực hiện: 
 a. Các bước giới thiệu từ vựng:
 Giai đoạn đầu trong việc dạy từ vựng là phần giới thiệu từ mới với học sinh. 
Giới thiệu từ mới có vai trò rất quan trọng trong một giờ học tiếng Anh. Nó có thể 
giúp học sinh nắm được bao quát nội dung bài học, nắm được nghĩa của từ, cách sử 
dụng qua phần giới thiệu ban đầu của giáo viên. Thông thường để giới thiệu một từ 
mới, giáo viên thường thực hiện các bước sau: 
 - Gợi mở từ dạy bằng tranh vẽ, vật thật, ví dụ, tình huống...... 
 5
 Người thực hiện: Tô Thị Ngọc Hiệp SKKN: Một số thủ thuật dạy từ vựng môn tiếng Anh cấp THCS 
 Ví dụ 2. UNIT 2: LESSON 2: SPEAK (GRADE 9) 
 Từ vựng dạy gồm 6 từ theo trình tự: 
 - Short sleeved blouse (n) 
 - Sleeveless (a): Không có tay (áo) 
 - Faded (a): Bạc màu 
 - Plain (a): Trơn, không có hoa văn 
 - Plaid (a): Kẻ ca rô 
 - Baggy (a): Rộng thùng thình. 
 Giới thiệu từ “short- sleeved blouse”và từ “faded”giáo viên có thể dùng vật 
thực, giới thiệu từ “plaid”giáo viên có thể vẽ lên bảng, giới thiệu từ “plain”, 
“baggy”, và “sleeveless”giáo viên có thể dùng tranh ảnh. 
 Ví dụ 3. UNIT 9: LESON 1: LISTEN AND READ. (GRADE 8)
 Từ vựng dạy gồm 4 từ, sắp xếp theo trình tự. 
 - ambulance (n) : xe cứu thương 
 - emergency (n) : ca cấp cứu 
 - unconcious (n) : bất tỉnh 
 - bleed (v) : chảy máu 
 Với lời dẫn cụ thể như sau: 
 Giáo viên cho học sinh xem tranh và hỏi “what’s this?”. Học sinh trả lời: Xe 
cứu thương. Giáo viên nói: xe cứu thương means ambulance in English. (giới thiệu 
từ ambulance).Giáo viên hỏi: Khi nào chúng ta cần đến một xe cứu thương. Học 
sinh trả lời: Khi có ca cấp cứu (giới thiệu từ emergency). “tỉnh táo” tiếng Anh nói 
thế nào? – Concious – Em có biết từ đối nghĩa với “concious” là gì ? (giới thiệu từ 
unconcious). – Khi chúng ta bị cắt vào tay thì có hiện tượng gì ? – chảy máu (giới 
thiệu từ bleed). 
 Ví dụ 4: UNIT5 B1,2 (grade7) ( Từ vựng dạy gồm 6 từ)
-recess
- bell, 
-to play blindman’s bluff
-to play catch 
-to play marbles
-to skip rope
 Với từ recess giáo viên có thể dùng từ đồng nghĩa là break ,bell :giao vien dùng 
vật thật , còn các từ còn lại dùng tranh 
 Bên cạnh việc sắp xếp, bố trí thứ tự từ vựng để dạy giáo viên còn phải sử dụng các 
kĩ năng giới thiệu từ mới, tạo sự hấp dẫn với học sinh thông qua các kĩ năng giới 
thiệu từ. Ta cũng biết lượng thời gian để giới thiệu từ vựng trong một giờ học 
chiếm một phần nhỏ, chỉ từ 5 đến 7 phút (và tối đa là 10 phút) nên khi giới thiệu từ 
giáo viên phải thực hiện việc dẫn dắt sao cho thật rõ ràng, cụ thể, đơn giản và nhanh 
chóng. Giáo viên phải lựa chọn kĩ năng giới thiệu từ cho phù hợp, vừa để thu hút sự 
tập trung của học sinh, vừa để học sinh có thể ghi nhớ từ vựng ở giai đoạn đầu. 
 Với ví dụ 1, 2 ,3 và 4 vừa nêu ở trên, ta thấy một bài dạy giáo viên sử dụng 
 nhiều kĩ năng khác nhau để giới thiệu từ. 
 Ví dụ 1:Giới thiệu từ thông qua. 
 - Gợi ý (Elicitation) : orphanage 7
 Người thực hiện: Tô Thị Ngọc Hiệp SKKN: Một số thủ thuật dạy từ vựng môn tiếng Anh cấp THCS 
 Nói tóm lại: Sử dụng kĩ năng giới thiệu từ vựng chính là tìm cách tiếp cận với 
sự lĩnh hội kiến thức của học sinh một cách gần nhất, dễ dàng nhất, giúp học sinh 
thu nhận kiến thức nhanh hơn, hứng thú với bài học hơn. Và để đạt được hiệu quả 
cao trong phần giới thiệu từ vựng ngoài việc lựa chọn các kĩ năng giới thiệu từ phù 
hợp, giáo viên còn phải thực hiện phần phát âm từ một cách chuẩn mực, trình bày 
từ đúng chính xác và rõ ràng trên bảng để học sinh nhận biết từ được dạy ở mọi góc 
độ khách quan. 
 c. Các thủ thuật kiểm tra từ vựng đơn giản: 
 Kiểm tra từ vựng của học sinh cũng là một phần quan trọng trong quá trình dạy 
học. Nó xác định xem học sinh nắm được từ ở mức độ nào. Việc kiểm tra thường 
diễn ra dưới hai cấp độ; Đơn giản và hoàn thiện. 
 Kiểm tra đơn giản là việc kiểm tra từ vựng riêng lẻ, kiểm tra ngay sau khi hoàn 
thành việc giới thiệu từ vựng. Các hoạt động kiểm tra ở từng bài giảng thường được 
giáo viên nêu ra dưới dạng các trò chơi khiến học sinh thích thú, say mê với bài 
học, kích thích sự ganh đua trong học tập. Chúng ta có thể sử dụng một số thủ thuật 
kiểm tra từ vựng vừa học trên lớp như:
 - Rub out and remember: Xóa phần từ đã giới thiệu trên bảng và yêu cầu học 
sinh tái tạo lại ở trên bảng 
 - Slap the board: Viết phần từ vừa giới thiệu hoặc dán tranh thể hiện từ trên 
bảng. Yêu cầu học sinh vỗ vào phần từ hoặc tranh khi nghe giáo viên đọc từ đó (từ 
trên bảng bằng tiếng Anh thì đọc bằng tiếng Việt và ngược lại) 
 - What and Where: Viết từ vừa giới thiệu vào các vòng tròn trên bảng, cho học 
sinh đọc và xóa dần các từ, sau đó yêu cầu học sinh viết lại từ đúng vị trí cũ của nó. 
 - Jumbled words: Giáo viên viết các từ với các chữ cái xáo trộn, sau yêu cầu 
học sinh viết lại từ cho đúng. 
 - Word square: Giáo viên chuẩn bị ô chữ có chứa các từ đã giới thiệu, yêu cầu 
học sinh khoanh tròn các từ mà các em tìm thấy. 
 - Networks: Học sinh viết mạng từ theo chủ điểm 
 - Bingo: Học sinh chọn 5 từ trong số các từ mà giáo viên gợi ý trên bảng, 
sau khi nghe giáo viên đọc, nếu học sinh nào nghe có được 5 từ trước nhất thì hô to 
“bingo” 
 - Guessing game: Một học sinh viết từ vào một tờ giấy hoặc sử dụng hình ảnh 
từ, sau đó dùng các từ khác miêu tả, diễn đạt từ đó cho các học sinh khác đoán. 
 - Matching: Một cột giáo viên viết từ, còn cột thứ hai viết khái niệm hoặc định 
nghĩa không theo thứ tự của cột thứ nhất, sau yêu cầu học sinh nối từ với khái niệm 
hoặc định nghĩa của chúng. 
 - Ordering: Giáo viên yêu cầu học sinh viết các từ vào vở, sau đó giáo viên 
đọc một đoạn văn ngắn có chứa các từ đó, học sinh nghe và đánh dấu thứ tự các từ 
theo trình tự đọc. 
 Các thủ thuật kiểm tra được thực hiện ở mỗi giờ dạy khác nhau để tạo ra sự 
mới mẻ, không gây nhàm chán cho học sinh. Mặc khác ta cũng cần chú ý đến đối
tượng học sinh, hay chính là trình độ nhận thức của học sinh nhanh hay chậm để 
đảm bảo việc kiểm tra được thực hiện thường xuyên và với mọi học sinh. Đối với 
 các học sinh khá, tiếp thu nhanh giáo viên sử dụng các kĩ năng thường mang tính 
chất yêu cầu học sinh tái tạo lại phần từ đã học như ; Rub out and remember, slap 9
 Người thực hiện: Tô Thị Ngọc Hiệp