Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp chỉ đạo đổi mới hoạt động thư viện trường học trong giai đoạn hiện nay

 MỤC LỤC 
 MỞ ĐẦU 1 
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN 3 
1.1. Quản lý 3 
1.2. Quản lý hoạt động thư viện trường học 3 
Tiểu kết chương 1 7 
Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG THƯ 8 
VIỆN 
2.1. Vài nét về tình hình nhà trường. 8 
2.2. Thực trạng công tác chỉ đạo tổ chức họat động thư viện 9 
 Tiểu kết chương 2 18 
Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO ĐỔI MỚI HOẠT ĐỘNG 19 
THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 
3.1. Một số biện pháp chỉ đạo đổi mới hoạt động thư viện 19 
3.1.1 Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh 19 
về vị trí, vai trò của thư viện thân thiện trong việc thực hiện các mục tiêu dạy 
học, giáo dục. 
3.1.2. Biện pháp 2: Chỉ đạo đẩy mạnh hoạt động giới thiệu sách 22 
 26 
3.2. Khảo nghiệm tính khả thi và cần thiết của các biện pháp chỉ đạo đổi mới 
tổ chức hoạt động thư viện trong giai đoạn hiện nay 
 TiÓu kÕt ch¬ng 3 27 
 KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 28 
 PHỤ LỤC 
 Một số kế hoạch và hình ảnh hoạt động của thư viện nhà trường 
 5.1. Hệ thống hóa một số vấn đề lí luận liên quan đến đề tài: Khái niệm Quản 
 lí, Quản lí hoạt động thư viện,  
 5.2. Tìm hiểu thực trạng quản lí hoạt động thư viện của hiệu trưởng tại một 
 số trường trung học cơ sở thành phố Hà Nội. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng 
 đó và từ đó đề xuất biện pháp quản lí hoạt động thư viện của hiệu trưởng các 
 trường trung học cơ sở thành phố Hà Nội. 
 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 
 6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu: Đề tài này tập trung nghiên cứu 
 việc chỉ đạo đổi mới tổ chức hoạt động thư viện của hiệu trưởng trường trung 
 học cơ sở thành phố Hà Nội. 
 6.2. Giới hạn địa bàn và khách thể điều tra: 
 * Địa bàn nghiên cứu: lấy ngẫu nhiên 12 trường THCS thuộc địa bàn quận. 
 * Khách thể điều tra: 12 hiệu trưởng c¸c tr•êng trong quËn và 88 đồng chí 
 (Trong ®ã: 32 ®ång chÝ lµ tæ tr•ëng chuyên môn vµ 56 ®ång chÝ lµ GV d¹y ë 
 12 tr•êng) và 120 học sinh ở các trường. 
 Riªng phÇn kh¶o nghiÖm tÝnh cÇn thiÕt vµ kh¶ thi, t¸c gi¶ ®· xin ý kiÕn 
 13 ®ång chÝ lµ Phã hiÖu tr•ëng c¸c tr•êng THCS trong quËn . 
7. Phương pháp nghiên cứu 
 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận 
 Sử dụng các phương pháp nghiên cứu lí luận: Phân tích, tổng hợp, hệ 
 thống hóa, khái quát hóa các tài liệu để xây dựng khung lí thuyết và các khái 
 niệm công cụ làm luận cứ lí luận cho vấn đề nghiên cứu. 
 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 
 - Phương pháp điều tra viết: Trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lí, giáo viên 12 
 trường trung học cơ sở và chuyên gia về công tác quản lí hoạt động thư viện 
 tại 12 trường trung học cơ sở này về các biện pháp đã làm và đề xuất các 
 biện pháp mới. 
 - Phương pháp quan sát: Trực tiếp quan sát việc chỉ đạo tổ chức hoạt động thư 
 viện của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở thành phố Hà Nội. 
 - Phỏng vấn cán bộ quản lí và giáo viên về thực trạng việc chỉ đạo tổ chức 
 hoạt động thư viện và hiệu quả của việc thực hiện các biện pháp đề xuất 
 trong đề tài 
 7.3. Phương pháp xử lí số liệu 
 - Sử dụng thống kê như một công cụ xử lí các tài liệu (xử lí các thông tin định 
 lượng như các con số , bảng số liệu và các thông tin định tính bằng biểu đồ) 
 đã thu thập được từ các phương pháp nghiên cứu khác Có thể thấy định nghĩa này của UNESCO đã phản ánh đúng và đầy đủ nhất 
 về bản chất của thư viện, đã nêu được các yếu tố cấu thành thư viện, chức năng, 
 nhiệm vụ chủ yếu của thư viện cũng như tiến trình phát triển của nó trong lịch 
 sử. 
 Thư viện trường học theo hướng tiếp cận mới lấy quyền trẻ em là nền tảng 
 cho mọi hoạt động.Thư viện trường học góp phần đáp ứng Quyền tiếp cận 
 thông tin bổ ích của học sinh trong nhà trường nhằm đảm bảo các em được 
 hưởng một nền giáo dục phù hợp; Góp phần thực hiện Quyền tham gia của trẻ 
 em trong các hoạt động trong thư viện; Đảm bảo Quyền phát triển với môi 
 trường học tập tích cực, tạo điều kiện cho các em có cơ hội khám phá mọi tiềm 
 năng của mình. 
 1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện nói chung và thư viện trường học nói riêng 
 * Chức năng, nhiệm vụ của thư viện 
 Chức năng: Thư viện có 4 chức năng cơ bản sau: 
 - Giáo dục: 
 + Thư viện là cơ quan giáo dục ngoài nhà trường. Chức năng này được thể hiện 
ở những điểm sau: Tham gia vào việc xóa nạn mù chữ cho nhân dân; Nâng cao 
trình độ dân trí, chuyên môn cho mọi tầng lớp nhân dân. 
 + Trong nhà trường, các tài liệu có trong thư viện góp phần bổ sung, mở rộng 
thêm cho các em các kiến thức đã được học ở trường. Ngoài việc học ở trường ra 
thì việc học ở trong sách vở cũng giữ vai trò hết sức quan trọng và cần thiết. 
 - Thông tin: Ngoài chức năng giáo dục thư viện còn có một chức năng hết sức 
cơ bản nữa đó là thông tin. Ngày nay khi khoa học công nghệ phát triển thì các tài 
liệu được lưu giữ trong thư viện không chỉ đơn thuần là là những sách in truyền 
thống mà còn có các dạng khác như băng đĩa hình, đĩa tiếng, các dạng tài liệu điện 
tử đã khiến cho lượng lưu thông tin lưu giữ trong thư viện ngày càng được mở 
rộng; đồng thời với việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thư viện đã 
đưa chức năng thông tin của thư viện đang trở thành một chức năng hết sức cơ bản. 
 - Văn hóa: Chức năng này được thể hiện: 
 + Thu thập và bảo quản di sản văn hóa chữ viết của nhân loại cũng như của đất 
nước. 
 + Thư viện đã trở thành một trung tâm sinh hoạt văn hóa, tuyên truyền, phổ biến 
những kiến thức về các loại hình nghệ thuật được lưu giữ trong sách báo, từ đó lôi 
cuốn quần chúng tham gia vào các hoạt động sáng tạo. Trong các thư viện công 
cộng, thư viện nhà trường thường thường tổ chức các hội thi thiếu nhi kể chuyện Chúng ta đang học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Việc tổ 
chức tốt hoạt động thư viện trong trường học cũng có ý nghĩa kinh tế to lớn, bởi vì 
thư viện chính là nơi đảm bảo việc sử dụng sách một cách hợp lý và tiết kiệm nhất. 
 Ở thế kỷ XXI khoa học công nghệ phát triển như vũ bão, học sinh được tiếp xúc 
với rất nhiều nguồn thông tin, trong đó không thể không nói đến là nguồn thông tin 
từ Internet. Tuy nhiên các em chưa có định hướng về các nguồn thông tin đó nên 
thư viện vẫn rất cần thiết và quan trọng đối với việc học tập của các em. 
Nhiệm vụ 
 - Cung ứng cho giáo viên và học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách 
tham khảo, sách nghiệp vụ, các loại từ điển, tác phẩm kinh điển để tra cứu và các 
sách báo cần thiết khác, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập và 
tự bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên và học sinh. 
 - Sưu tầm và giới thiệu rộng rãi trong cán bộ, giáo viên và học sinh những 
sách báo cần thiết của Đảng, Nhà nước và của ngành Giáo dục & Đào tạo, phục vụ 
giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học giáo dục, bổ sung kiến thức của các bộ 
môn khoa học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. 
 - Tổ chức thu hút toàn thể giáo viên và học sinh tham gia sinh hoạt thư viện 
thông qua các hoạt động phù hợp với chương trình kế hoạch dạy học; Tìm hiểu nhu 
cầu của giáo viên và học sinh, giúp họ chọn sách, đọc sách có hệ thống. 
 - Ở các trường trung học cơ sở, thư viện trường học thân thiện hướng tới xây 
dựng và củng cố thói quen đọc sách của các em. Tuy nhiên không dừng lại ở đó, 
học sinh khối trung học cơ sở được định hường các kĩ năng tìm kiếm thông tin, 
tổng hợp và phân tích thông tin cũng như kĩ năng trình bày thông qua các hoạt 
động do thư viện tổ chức. 
 - Phối hợp hoạt động với các thư viện trong ngành để chủ động khai thác, sử 
dụng vốn sách báo, trang thiết bị chuyên dùng, giúp đỡ kinh nghiệm, tổ chức hoạt 
động đào tạo và bồi dưỡng về nghiệp vụ; Liên hệ với các cơ quan phát hành trong 
ngành và ngoài ngành, các tổ chức chính trị, kinh tế, xã hội, các nhà tài trợ nhằm 
huy động các nguồn kinh phí ngoài ngân sách và các loại sách báo, tạp chí, tư liệu 
để đảm bảo nguồn bổ sung, làm phong phú nội dung kho sách và tăng cường cơ sở 
vật chất kĩ thuật thư viện. 
 - Tổ chức quản lí theo đúng nghiệp vụ thư viện, có sổ sách quản lí chặt chẽ, 
bảo quản giữ gìn sách báo tránh hư hỏng, mất mát; thường xuyên thanh lọc sách 
báo cũ, rách nát, lạc hậu, kịp thời bổ sung các loại sách, tài liệu, tư liệu mới; Sử 
dụng, quản lí chặt chẽ kinh phí thư viện thu được theo đúng mục đích, có kế hoạch 
chủ động đón đầu, tiếp thu sự phát triển của mạng lưới thông tin – thư viện điện tử, Chương 2 
 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN 
2.1. Vài nét về tình hình nhà trường. 
 Trường THCS A được thành lập từ năm 1974, trường nằm tại trung tâm 
quận. Qua hơn 40 năm xây dựng, trường THCS A đã có nhiều đổi thay và phát 
triển. Năm học 2017 – 2018 trường có hơn 1400 học sinh. Trường đã được công 
nhận chuẩn nhiều năm qua với đầy đủ các phòng thư viện, phòng thí nghiệm sinh, 
lý, hóa, phòng thực hành máy tính 
 Trong công tác xây dựng đội ngũ, đồng chí hiệu trưởng nhà trường luôn tạo 
điều kiện cho giáo viên học tập nâng chuẩn, tổ chức và tham gia bồi dưỡng chuyên 
môn nghiệp vụ hàng năm, đến nay tất cả giáo viên của trường có 53 thầy cô giáo 
đạt trình độ trên chuẩn trong đó có 5 thầy cô đã đạt trình độ thạc sĩ, 03 thầy cô giáo 
theo học tại các trường đại học. Nhiều thầy cô giáo đã tâm huyết cống hiến cho sự 
nghiệp giáo dục của nhà trường, nhiều thế hệ nối tiếp nhau đào tạo nhiều khóa học 
sinh trưởng thành. Với sự phấn đấu không mệt mỏi, nhiều thầy cô đã được công 
nhận chiến sĩ thi đua các cấp, giáo viên giỏi các cấp, nhiều thầy cô đã vinh dự đón 
nhận kỷ niệm chương vì sự nghiệp giáo dục. Mỗi thầy cô giáo trong nhà trường đều 
quyết tâm phấn đấu là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo. 
 Về kết quả dạy và học: học sinh thi vào cấp ba luôn đứng vào tốp đầu của 
quận. Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh năng khiếu cũng được nhà trường 
quan tâm đúng mức, những năm qua, năm nào trường cũng có học sinh dự thi và 
đạt nhiều giải cấp quận, thành phố. 
 Bên cạnh chăm lo chất lượng giáo dục, nhà trường thường xuyên tổ chức cho 
học sinh tham gia hoạt động ngoài giờ lên lớp với nhiều hình thức phong phú và bổ 
ích như văn nghệ, thi tìm hiểu qua những ngày kỉ niệm của đất nước  nhằm giáo 
dục đạo đức, giáo dục truyền thống và giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. 
 Với những nỗ lực cố gắng của đội ngũ cán bộ giáo viên và toàn thể học sinh 
nhà trường, nhà trường đã nhiều năm được công nhận tập thể lao động xuất sắc cấp 
thành phố. 
 Tồn tại thứ nhất: Hình thức tổ chức các hoạt động thư viện còn chưa phong 
phú. Việc tuyên truyền giới thiệu sách báo tới giáo viên và học sinh chưa được tổ 
chức một cách tích cực, vẫn còn nặng về số lượng và hình thức. Thư viện vẫn được 
coi là nơi dự trữ nhiều nguồn thông tin chứ chưa thực sự là nơi để học sinh và giáo 
viên lấy thông tin đó. 
 Qua trao đổi với 12 đồng chí hiệu trưởng tác giả thấy đây cũng là tồn tại 
trong công tác thư viện của nhiều trường trung học cơ sở. Để tìm hiểu nguyên 
nhân, tác giả đã thực hiện khảo sát tại trường trung học cơ sở A và 11 trường khác 
trong địa bàn quận. Kết quả thu được như sau: 
 Câu hỏi thứ nhất: Xin đồng chí vui lòng cho biết ý kiến của mình về tầm 
quan trọng của các nội dung quản lí hoạt động thư viện ở nơi đồng chí công 
tác? 
 Câu hỏi này thực hiện với 12 đồng chí hiệu trưởng; 23 đồng chí tổ trưởng 
chuyên môn; 65 đồng chí giáo viên. 
 Với 12 đồng chí Hiệu trưởng, kết quả thu được như sau: 
 Bảng 2.1: Nhận thức của Hiệu trưởng về tầm quan trọng của các nội 
 dung quản lí hoạt động thư viện. 
 Mức độ Kết quả chung 
 Quan Không Điể
 Nội dung quản lí hoạt động thư Bình Tổn Th
 Stt trọng quan m 
 viện thường g ứ 
 (3 trọng TB 
 (2 điểm) điểm bậc 
 điểm) (1điểm) 
 Quản lí việc thực hiện kế hoạch 6 4 2 28 2.33 5 
 1 
 công tác thư viện 
 Quản lí vốn tài liệu, cơ sở vật chất – 8 3 1 31 2.58 4 
 2 
 kĩ thuật của thư viện 
 Chỉ đạo tổ chức tuyên truyền giới 12 0 0 36 3.00 1 
 3 
 thiệu sách đến giáo viên và học sinh 
 Chỉ đạo tổ chức các hoạt động nhằm 10 2 0 34 2.83 2 
 4 thu hút học sinh và giáo viên tham 
 gia hoạt động thư viện