Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh Lớp 6 làm thí nghiệm môn Vật lý

 Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN 
 HÖÔÙNG DAÃN HOÏC SINH LÔÙP 6 LAØMTHÍ NGHIEÄM 
 MOÂN VAÄT LYÙ
I.LÍ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI:
 1. cô sôû khoa hoïc:
 Vaät lyù laø moät moân khoa hoïc thöïc nghieäm nghieân cöùu veà caùc hieän töôïng, söï 
vieäc trong thöïc tieãn cuoäc soáng. Moät soá hieän töôïng coù theå quan saùt thöïc teá, so saùnh, 
suy luaän, giaûi thích, döïa vaøo kinh nghieäm cuoäc soáng, töï nghieân cöùu khaùm phaù 
nhöõng ñieàu môùi laï, ñoâi khi töï khaùm phaù thì raát baát tieän hoaëc khoâng bieát tieán haønh 
töø ñaâu. Vì vaäy caàn thieát phaûi coù söï höôùng daãn cuûa thaày coâ. Nhieàu baøi hoïc phaûi tieán 
haønh thí nghieäm môùi tìm ra keát quaû.
 Maëc khaùc, vieäc toå chöùc cho hoïc sinh lôùp 6 laøm quen vôùi thí nghieäm vaät lyù laø 
giuùp hoïc sinh chuû ñoäng tìm toøi, quan saùt, lónh hoäi kieán thöùc. Ñaây laø moät trong 
nhöõng yeâu caàu quan troïng trong vieäc daïy – hoïc theo phöông phaùp ñoåi môùi hieän 
nay. Trong moãi tieát daïy giaùo vieân vaàn phaûi thieát keá toå chöùc cho hoïc sinh töï hoïc, 
chuû ñoäng tìm toøi. Phaùt hieän chieám lónh kieán thöùc nhaát laø trong tieát hoïc coù thí 
nghieäm vaät lyù seõ taïo cho hoïc sinh söï say meâ hoïc taäp.
 Qua thöïc teá giaûng daïy khi cho khi cho hoïc sinh lôùp 6 laøm quen vôùi thí 
nghieäm vaät lyù, coøn nhieàu ñieàu baát caäp, hieäu quaû chöa cao, coøn nhieàu khoù khaên 
haïn cheá nhö: thí nghieäm laø söï môùi laï nhieàu hoïc sinh chöa quen vaø khoâng bieát laøm 
thí nghieäm, raát luùng tuùng trong khi thí nghieäm, laøm thí nghieäm maát nhieàu thôøi gian, 
nhieàu thí nghieäm khoââng thaønh coâng. Vì vaäy giaùo vieân caàn coù söï ñaàu tö kó cho thí 
nghieäm ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa baøi.
 2.cô sôû thöïc tieãn:
 Vôùi söï phaùt trieån nhö vuõ baûo cuûa caùc phöông tieän coâng ngheä thoâng, söï phaùt 
trieån khoâng ngöøng cuûa xaõ hoäi, söï caïnh tranh khoâng ngöøng cuûa caùc heá thoáng veä tinh 
nhaân taïo, söï gay gaét cuûa caùc loø phaûn öùng haït nhaân treân theá giôùi, söï khaùm phaù 
khoâng ngöøng treân vuõ truï bao la,.Maø boä moân vaät lyù laøø moät moân hoïc quan troïng 
trong caùc vieäc phaùt trieån ñoù. Cho neân vieäc töông lai phaùt trieån hôn theá nöõa nhôø vaøo 
söï hoïc taäp cuûa caùc hoïc sinh hieän nay. Vì vaäy ñeå thöïc hieän toát nhieäm vuï ñoù phaûi 
ñöa ra phöông phaùp phuø hôïp maø moãi hoïc sinh phaûi höùng thuù lao vaøo tìm toaøi ñeå 
phaùt hieän ra kieán thöùc môùi.
 Chính vì leõ ñoù, vieäc toå chöùc moät tieát hoïc vaät lyù thaønh coâng vaø hoïc sinh lónh 
hoäi kieán thöùc moät caùch thieát thöïc giaùo vieân caàn toå chöùc cho hoïc sinh bieát laøm thí 
nghieäm, bieát quan saùt hieän töôïng trong thí nghieäm. Ñeå thieát keá toå chöùc cho hoïc 
sinh thí nghieäm thaønh coâng laø vaán ñeà heát söùc quan troïng ñöôïc ñaët leân haønh ñaàu 
trong moãi tieát daïy.
 Trang:1 Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN 
 Thöïc teá vieäc höôùng daãn hoïc sinh lôùp 6 laøm thaùi nghieäm coøn gaëp nhieàu khoù 
khaên: soá hoïc sinh trong lôùp quùa ñoâng, moät soá hoïc sinh ngaïi thí nghieäm vì khoâng 
bieát baét ñaàu töø ñaâu vaø laøm nhö theá naøo, luùng tuùng trong caùc khaâu thao taùc.
 3.Veà nhaø tröôøng:
 Tröôøng THCS Ngan Döøa laø tröôøng ñaït chuaån quoác gia neân cô sôû vaät chaát 
töông ñoái ñaày ñuû. Trang thieát bò cuûa boä moân ñaày ñuû giuùp cho vieäc thöïc hieän caùc thí 
nghieäm kieåm chöùng vôùi keát quaû thöïc teá khaù thuaän tieän. Coù phoøng thí nghieäm cho 
moãi tieát thöïc haønh giuùp hoïc sinh naêng ñoäng hôn vôùi söï khaùm phaù thöïc teá lieân heä 
vôùi baøi hoïc. 
 Vôùi BGH nhaø tröôøng naêng ñoäng coá vaán kòp thôøi cho caùc giaùo vieân, tham möu 
yù kieán caáp treân boå sung kòp thôøi caùc khoù khaên veà chuyeân moân vaø cô sôû vaät chaát 
cho quaù trình giaûng daïy. Ñoäi nguõ giaùo vieân treû naêng ñoäng saùng taïo trong quaù trình 
giaûng daïy, bieát hoïc hoûi kinh nghieäm ñeå phuïc vuï cho vieäc giaûng daïy toát hôn.
 Tuy vaäy trong quaù trình giaûng daïy moät soá duïng cuï do nhaø saûn xuaát laøm chöa 
ñuùng vôùi quaù trình bieân soaïn cuûa SGK neân vieäc söû duïng gaëp khoâng ít khoù khaên. 
Moät soá duïng cuï do vaän chuyeån, thöû nghieäm hay trong quaù trình thí nghieäm bò hö 
hao baùo caùo boå sung chöa kòp thôøi.
 4.Veà phía phuï huynh:
 Tröôøng naèm ôû ñòa baøn noâng thoân saâi ñôøi soáng kinh teá gaëp nhieàu khoù khaên. 
Vì vaäy vieäc hoïc cuûa con caùi hoï moät phaàn laø hoïc cho con bieát chöõ roài sau naøy tieáp 
tuïc thöøa keá ngheà nghieäp truyeàn thoáng bao ñôøi laïi cho con caùi.
 Moät soá boä phaän phuï huynh coøn khoâng bieát con mình ñang hoïc lôùp maáy hoaëc 
hoïc ôû lôùp naøo, chöa bieát nhöõng ngöôøi ñang daïy cho con mình laø thaày coâ naøo.
 Phaàn nhieàu phuï huynh ít quan taâm ñeán vieäc hoïc taäp cuûa con caùi ôû nhaø, chöa 
ñaët ra keá hoaïch hoïc taäp cho con em moät caùch phuø hôïp, chöa nhieät tình ñoân ñoác 
ñoäng vieân, chæ baûo hay höôùng daân con mình hoïc. Ñaëc bieät moät soá phuï huynh trình 
ñoä coøn thaáp hôn con mình neân khoâng bieát daïy. Hay do phöông phaùp ñoåi môùi hieän 
nay neân moät soá phuï huynh gaëp khoù khaên trong quaù trình höôùng daãn con em hoïc 
taäp.
III.NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP:
 1.Chuaån bò:
 -Giaùo vieân phaûi naém kó muïc ñích cuûa thí nghieäm.
 -Phaûi höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu thí nghieäm tröôùc ôû nhaø.
 -Phaûi chuaån bò tröôùc duïng cuï thí nghieäm vaø coù döï phoøng.
 -Phaûi döï ñoaùn nhöõng tình huoáng xaûy ra: hoïc sinh traû lôøi nhöõng gì? Khi duïng 
cuï hoûng hoùc hoaëc do khoâng chính xaùc, tìm nhöõng caùch khaéc phuïc
 2.Toå chöùc:
 Trang:3 Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN 
 -Khi hoïc sinh laøm thí nghieäm giaùo vieân phaûi theo doõi, uoán naén kòp thôùi 
nhöõng sai soùt nhoû, khen ngôïi, khích leä nhöõng nhoùm laøm ñöôïc toát. Traùnh nhöõng cöû 
chæ lôøi noùi gaây öùc cheá hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh.
 -Giaùo vieân phaûi taïo tieát hoïc thoaûi maùi, vôùi hoïc sinh yeáu keùm caàn quan taâm, 
tìm hieåu nguyeân nhaân ñeå coù bieän phaùp giuùp ñôõ.
 -Phaûi töï mình tìm toøi töï hoïc thöôøng xuyeân ñeå trau doài veà chuyeân moân nghieäp 
vuï.
 Treân ñaây laø nhöõng giaûi phaùp cho vieäc höôùng daãn hoïc sinh lôùp 6 laøm quen vôùi 
thí nghieäm vaät lyù trong daïy hoïc. Tuy nhieân ñeå tueát daïy coù keát quaû toát chuùng ta caàn 
vaän duïng linh hoaït giöõa caùc phöông phaùp phuø hôïp vôùi ñaët thuø cuûa moân hoïc.
Baøi daïy minh hoïc cho chuyeân ñeà:
Tuần 24
Tiết 24
 SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT KHÍ
I/ Mục tiêu:
 - HS nắm được : thể tích của một chất khí tăng lên khi nóng lên, giảm khi lạnh 
 đi.
 - HS giải thích được một số hiện tượng đơn giản về sự nở vì nhiệt của chất khí.
 - Làm được thí nghiệm trong bài , mô tả được hiện tượng sảy ra và rút ra được 
 kết luận cần thiết.
II - Chuẩn bị:
 GV: Chuẩn bị cho mỗi nhóm 1 bình thuỷ tinh đáy bằng , 1 ống thuỷ tinh chữ L 
 1 nút cao su có đục lỗ , 1 cốc nước mầu , ómotj phích nước nóng , 2 bình nước 
 .1 quả bóng bàn còn mới , 1 bình cầu và một ống thuỷ tinh.
 HS: Đọc trước bài
III/ Tổ chức hoạt động:
 1) Ổn định tổ chức: 
 2) Kiểm tra bài cũ: 
 ? nêu kết luận về sự nở vì nhiệt của chất lỏng - làm bài tập 19 . 2
 3) Bài mới
 Hoạt độngcủa giáo viên Hoạt động của học sinh
 Hoạt động 1: 
 GV: Yêu cầu hS đọc mẩu đói thoại của hai Tổ chức tình huống 
 bạn
 - HS đọc mẩu đối thoại 
 ? Theo em bạn bình trả lời đúng hay sai - Dự đoán : Đúng ; sai 
 GV: Làm thí nghiệm: Nhúng quả bóng bàn - Quan sát thí nghiệm
 còn mới bị bẹp vào nước nóng , sau một -do nhựa quả bóng gặp nóng nở ra
 thời gian bóng phồng trở lại. - không khí trong quả bóng nở ra
 Trang:5 Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN 
 mầu trong ống thuỷ tinh khi ta áp tay vào C2 : Giọt nước mầu đi xuống
 ? Khi thôi không áp tay vào bình thì có C3Do không khí trong bình nóng lên
 hiện tượng gì. C4: Do không khí trong bình lạnh đi
 ? tại sao V không khí trong bình cầu lại 
 tăng khi ta áp hai bàn tay nóng vào bình C5:
 ? tại sao V không khí trong bình cầu lại Các chất khí khác nhau nở vì nhiệt 
 giảm khi ta thôi không áp hai bàn tay giống nhau, các chất lỏng , chất rắn 
 nóng vào bình khác nhau nở vì nhiệt khác nhau, chất 
 GV: Cho HS quan sát bảng 20 . 1 độ tăng khí nở vì nhiệt nhiều nhất.
 V của 1000cm3 của một số chất khí khi 
 tăng t0 lên 500C Hoạt động 3: 
 3) Rút ra kết luận
 C6: (1) tăng; (2) lạnh đi
 GV: Treo bảng phụ nội dung câu C6 (3) Ít nhất (4) Nhiều nhất
 - Yêu cầu HS thảo luận và điền vào chỗ * Chất khí nở ra khi nóng lên, co lại khi 
 trống lạnh đi
 ? Qua phần thí nghiệm và trả lời các câu * Các chất khí khác nhau nở vì nhiệt 
 hỏi em có nhận xét gì về sự nở vì nhiết giống nhau
 của chất khí * Chất khí nở vì nhiệt nhiều hơn chất 
 ? So sánh sự nở vì nhiết của chất khí, lỏng lỏng , chất lỏng nở vì nhiệt nhiều hơn 
 , rắn. chất rắn 
 Hoạt động 4: 
 ? tại sao quả bóng bàn bị bép nhúng vào 4) Vận dụng củng cố 
 nước nóng lại phồng lên C7:Không khí trong quả bóng nóng lên 
 ? tại sao không khí nóng lại nhẹ hơn không nở ra làm cho quả bóng phồng lên
 0
 khí lạnh C8: Khi t tăng , khối lượng không đổi 
 nhưnh V lại tăng do đó trọng lượng 
 GV: Minh hoạ bình nóng lạnh Ga li lê riêng giảm, nên trọng lượng riêng của 
 ? tại sao khi bình nguội đi nước dâng nê không khí nóng nhẹ hơn trọng lượng 
 trong bình thuỷ tinh riêng của không khí lạnh
 ? Khi nước dâng lên chứng tỏ thời tiết lạnh C9: - Khi bình nguội không khí trong 
 hay nóng bình co lại nước tràn vào chiếm chỗ 
 ? nếu mực nước tụt xuống chứng tỏ điều gì phần thể tích khí giảm.
 ? tại sao khi áp khăn lạnh vào bình thì có 
 hiện tượng nước phun vào bình - Trời lạnh
 ? Tại sao quả bóng bàn bị thủng . bẹp lại - Trời nóng
 không phồng trong nước nóng
 ? Nêu các lét luận về sự nở vì nhiệt của - Không khí trong quả bóng nở ra tràn 
 chất khí qua lỗ thủng ra ngoài.
 - HS nêu kết luận 
 4) Hướng dẫn về nhà : 
 Trang:7 Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN 
 Neân toå chöùc nhieàu cuoäc thi cho hoïc sinh töï laøm duïng cuï hoïc taäp.
 Chuyeân ñeà naøy coù theå môû roäng aùp duïng cho moân hoïc khaùc vaø aùp duïng cho 
caùc tröôøng coù ñieàu kieän töông töï .
 Tuy nhieân trong quaù trình vieát coù nhieàu thieáu soùt mong ñoùn nhaän ñoùng goùp 
nhieät tình cuûa quyù thaày coâ giuùp chuyeân ñeà naøy hoaøn thieän hôn.
 Xin chaân thaønh caûn ôn!
 Nhoùm vieát chuyeân ñeà
 Voõ Thò Kieàu Nguyeãn Hoaøng Khaûi
duyeät cuûa HÑKH tröôøng duyeät cuûa HÑKH phoøng 
 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
 Trang:9