Sáng kiến kinh nghiệm Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động nhóm trong dạy học môn Sinh học 6

 Phần thứ nhất
i.đặt vấn đề:
1.Lý do chọn đề tài
 Như chúng ta đã biết để đáp ứng được nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy và 
học như hiện nay thì sự thay đổi lớn nhất đó chính là cách thức tổ chức dạy học 
trên lớp của giáo viên. Phương pháp và cách thức tổ chức giờ học theo phương pháp 
mới thì các giáo viên đều được tiếp cận và cũng đã được áp dụng ở các trường
 Một trong những phương pháp dạy học tích cực hiện nay được giáo viên áp 
dụng nhiều trong giờ học chính là hình thức tổ chức học tập thảo luận nhóm 
 Ưu điểm của phương pháp này là: Giáo viên dễ thực hiện trên lớp, không cần 
cần chuẩn bị nhiều, không đòi hỏi cao về cơ sở vật chất.Qua thảo luận nhóm các 
thành viên của nhóm có thể được nhận thêm thông tin từ bạn bè, được biểu lộ qua 
các quan điểm khác nhau và phát triển các kĩ năng giao tiếp. 
 Hoạt động nhóm được tổ chức sẽ làm tăng không khí học tập gắn bó,trong 
từng nhóm, các ý kiến của mỗi cá nhân được đánh giá và chấp nhận, có sự cảm 
thông chia sẻ, tin cậy và ủng hộ giữa học sinh với nhau, giúp các em hình thành và 
phát triển khả năng làm việc hợp tác. Đây là một kĩ năng quan trọng của người lao 
động tương lai. Học sinh học theo nhóm sẽ có cơ hội thể hiện hiểu biết, những kĩ 
năng, những quan điểm, thái độ trước một vấn đề nêu ra. Tính cách cá nhân được 
bộc lộ, phát triển tình bạn bè, ý thức cộng đồng. Đồng thời cũng rèn cho các em 
tính tự giác, làm việc có kế hoạch, có kỉ luật
 Dạy học theo nhóm giúp giáo viên thu nhận những kinh nghiệm, sự sáng tạo 
của học sinh, cũng là phương pháp có tính hiệu quả cao tạo điều kiện để học sinh 
tham gia vào quá trình dạy học, giúp phát triển hành vi xã hội và phát triển tư duy. + Chưa hướng dẫn cụ thể học sinh những kĩ năng để học tập theo nhóm cho 
hiệu quả. 
 + Đôi khi việc thực hiện còn mang tính hình thức dẫn tới hiệu quả chưa cao
 Vì vậy tôi mạnh rạn đề xuất một số “Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt 
động nhóm trong dạy học môn sinh học 6 ” để giúp nâng cao hiệu quả trong dạy 
học môn sinh học của bản thân, cũng như chia sẻ với bạn bè đồng nghiệp. 
 2. Đối tượng nghiên cứu:
 - Là học sinh hai lớp 6A, 6B tôi đang trực tiếp giảng dạy môn sinh học
 3. Phương pháp nghiên cứu
 - Nghiên cứu tìm tòi tài liệu 
 - áp dụng thực tế trong quá trình giảng dạy
 4. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
 - Thời gian nghiên cứu bắt đầu từ tháng 8/2016 và kết thúc vào tháng 5/2017
 Phần thứ hai
i.Những biện pháp đổi mới để giảI quyết vấn đề
1. Cơ sở lí luận 
Dạy học nhúm cũn được gọi bằng những tờn khỏc nhau như: Dạy học hợp tỏc, dạy 
học theo nhúm nhỏ, trong đú học sinh của một lớp học được chia thành cỏc nhúm 
nhỏ, trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhúm tự lực hoàn thành cỏc nhiệm vụ 
học tập trờn cơ sở phõn cụng và hợp tỏc làm việc. Kết quả làm việc của nhúm sau 
đú được trỡnh bày và đỏnh giỏ trước toàn lớp + Do trong quá trình giảng dạy không thường xuyên tổ chức cho các em làm 
quen hoạt động theo nhóm, học sinh cũng không quen, từ đó giáo viên sợ mất thời 
gian nên cũng không tổ chức cho các em thực hiện được.
 + Do trong quá trình dạy học các đồ dùng dạy học, mẫu vật thực tế không đủ 
phân phát cho tất cả các nhóm nên trong quá trình thảo luận giữa các nhóm không 
đạt hiệu quả.
Là một giáo viên đã tham gia công tác dạng dạy môn sinh học nhiều năm đặc biệt 
là giảng dạy môn sinh học 9 tôi đã áp dụng phương pháp này và cũng đã khá thành 
công. Tuy nhiên khi được phân công giảng dạy thêm môn sinh học 6 thì tôi cũng 
khá băn khoăn bởi lẽ: Học sinh lớp 6 các em còn nhỏ, lại là học sinh đầu cấp còn 
chưa quen với phương pháp học mới vì vây việc rèn kĩ năng cho các em sẽ khó 
khăn hơn với các em học sinh lớp 9. Vì vậy mà tôi đã nghiên cứu và thực hiện đề 
tài này với mục đích tạo cho các em không khí hứng khởi trong mỗi giờ học và đặc 
biệt là rèn kĩ năng học nhóm cho học sinh lớp 6
 3. Mô tả, phân tích giải pháp 
 Để tổ chức tốt được hoạt động nhóm trong giờ học giáo viên cần trả lời câu 
hỏi : 
Câu hỏi 1. Khi nào thì áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm?
 - Giáo viên cần lưu ýchỉ những hoạt động đũi hỏi sự phối hợp của cỏc cỏ 
 nhõn để hoàn thành nhiệm vụ nhanh chúng hơn, hiệu quả hơn hoạt động 
 động cỏ nhõn thỡ mới nờn sử dụng phương phỏp này.
 - Trong một bài dạy dạo viên cũng nên lựa chọn xem phần nào học sinh 
 thực hiện theo nhóm, phần nào làm việc các nhân a. Đã được tham ra b. Chưa được tham gia
 Câu 2: Em có thích được giáo viên tổ chức học theo nhóm trong giờ học 
 không?
 a. Thích b. Không thích
 Lí do em thích hoặc không thích:. 
 Câu3. Em muốn được xếp vào nhóm gồm:
 a. Nhiều bạn giỏi b. Nhiều bạn sôi nổi 
 c. Các bạn có lực học trung bình
 d. Các bạn học đồng đều
 Câu 4. Nếu được làm nhóm trưởng em muốn các thành viên trong nhóm 
 sẽ:
 a. Tham gia thảo luận sôi nổi, cùng đóng góp ý kiến
 b. Ai không biết thì ngồi im
 c. Giao nhiệm vụ cho các bạn học giỏi làm
b.Thống kê kết quả sau khi phát phiếu thăm dò
 Khi thu thập phiếu thăm dò tôi đã thống kê được kết quả như sau:
 Lớp Đã được tham Thích học Không thích Được xếp Muốn 
 gia học tập theo nhóm học theo vào nhóm các bạn 
 theo nhóm nhóm có các học sôi nổi 
 giỏi, sôi đóng 
 nổi góp ý các bạn trong lớp viên
 3.Các nhóm cố Từ 4 -6 học Đã được chứng Học sinh quen vì vậy 
 định trong thời sinh minh là mang lại khó thành lập nhóm 
 gian dài hiệu quả mới
 4.Nhóm bao Từ 4 -6 học Tất cả đều có lợi, Đôi khi mất thời gian 
 gồm cả học sinh sinh hiệu quả hoạt động do học sinh không 
 khá, giỏi cao đồng đều
 5. Nhóm theo Từ 4 -6 học Mức độ hoàn thành Có sự phân chia học 
 năng lực học tập sinh công việc được sinh khá, giỏi trong 
 của mỗi học sinh giao có sự chênh lớp
 lệch
 6. Nhóm theo 4- 6 học sinh Mức độ hoàn thành Có sự phân biệt giới 
 giới tính nam, nữ công việc được tính, không tạo ra sự 
 giao có sự chênh đoàn kết tập thể
 lệch
 Từ những gợi ý trên tôi đã lựa chọn được các nhóm học tập phù hợp ở mỗi 
lớp
b. Lên kế hoạch cụ thể các bài sẽ tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm
 GV cần xác định rõ nội dung tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm ở mỗi 
bài, ngay từ khi xây dựng giáo án có như vậy mới có sự chuẩn bị kĩ lưỡng và giúp 
giáo viên chủ động hơn trong việc tổ chức dạy học cụ thể:
 - Giáo viên sẽ xác định cụ thể các bài định cho học sinh học tập theo hình 
thức thảo luận nhóm o Thông báo địa điểm thực hành (nếu có) để các em có sự 
 chuẩn bị
 o Học sinh cần chuẩn bị mẫu thực hành (nếu có)
 o Học sinh trong nhóm phải nắm vững nội dung thực hành để 
 có thể thực hiện hoặc hỗ trợ các bạn trong nhóm
 o Các thành viên trong nhóm nếu không thực hiện thao tác 
 thực hành thì đều phải ghi chép để cùng nhau hoàn thiện bản 
 thu hoạch
 o Sau khi các nhóm báo cáo kết quả giáo viên nhận xét, cho 
 các nhóm . Nhóm trưởng sẽ chia cho các bạn trong nhóm 
 điểm theo các tiêu chí sau
 Phiếu đánh giá kết quả học tập của các thành viên trong nhóm
 (Giành cho nhóm trưởng)
 Họ và tên Nội dung Điểm trừ
 1. Không có mẫu vật 2đ
 2. Không tập trung hỗ trợ các bạn hoàn 1đ
 thành bài
 3. Không ghi chép và đóng góp ý kiến 1đ
 xây dựng bản tường trình
 4. Không thực hiện nhiệm vụ nhóm 2đ
 trưởng phân công
 Như vậy nếu các thành viên trong nhóm không tham gia học tập tích cực thì 
sẽ đạt điểm thấp 3. Bài dạy minh họa có áp dụng phương pháp hoạt động 
 theo nhóm
 Tiết 27 Biến dạng của lá
 Tiết 28 Thực hành: Tìm hiểu biến dạng của lá
 ***************************************************
 * Bài minh họa 1: áp dụng phương pháp hoạt động nhóm 
 bài dạy kiến thức mới
 Tiết 27 Biến dạng của lá
I- Mục tiêu 
 1- Kiến thức: 
- Học sinh biết được đặc điểm hình thái và chức năng của một số loại lá biến dạng, 
từ đó nhận dạng đợc một số loại lá biến dạng trong tự nhiên.
- Học sinh hiểu được ý nghĩa biến dạng của lá.
2- Kỹ năng:
- Rèn kĩ năng quan sát, nhân biết kiến thức từ mẫu vật và tranh 
- Rèn kĩ năng hoạt động hợp tác nhóm 
3- Thái độ: + Giáo dục ý thức bảo vệ thực vật, yêu thích thiên nhiên.
 + Có ý thức tinh thần cao trong học tập hợp tác nhóm.
 *Trọng tâm: Học sinh Nắm được các đặc điểm biến dạng ở lá và ý nghĩa của 
những biến dạng ở lá Hoạt động 1:Tìm hiểu có những loại lá biến dạng nào?
 Hoạt động của GV, HS Nội dung
GV: Để tìm hiểu nội dung này cô yêu 1.Có những loại lá biến dạng nào?
cầu các em thực hiện nghiên cứu theo 
nhóm 
HS: Ngồi theo 4 nhóm đã chia
GV: Yêu cầu nhóm trưởng báo cáo 
chuẩn bị mẫu vật của nhóm mình
GV: Tổ chức trò chơi: “ Ai nhanh nhất” 
các nhóm tìm hiểu các mẫu, lựa chọn 
các cụm từ thích hợp để hoàn thiện 
bảng nhanh nhất
GV: Chuẩn bị sẵn bảng nội dung trên 
khổ giấy to phát cho 4 nhóm dạng tay móc móc để leo lên cao
 4 Củ dong ta Lá phú trên thân rễ, Che chở bảo Lá vảy
 có vảy mỏng, màu vệ cho chồi 
 nâu nhạt của thân rễ
 5 Củ hành Bẹ lá phình to thành Chứa chất dự Lá dự trữ
 vảy dày, màu trắng trữ cho cây
 6 Cây nắp ấm Gân lá phát triểncái Bắt và tiêu hóa Lá bắt mồi
 bình có nắp đạy, sâu bệnh chui 
 thành bình có tuyến vào 
 tiết dịch tiêu hóa và 
 thu hút sâu bọ
GV: Giới thiệu thêm về lá cây bèo đất và 
cây nắp ấm trên máy chiếu
 Hình ảnh cây nắp ấm Thanh long
 Hoa hồng
GV: Củng cố và chốt kiến thức: 
-lá cây không chỉ giúp câythực hiện quang 
hợp mà những biến dạng của lá còn có 
những vai trò nhất định như : Lá bắt mồi, 
lá vảy, lá biến thành gai, tua cuốn mà 
chúng ta vừa được tìm hiểu
GV: Vậy những biến dạng của lá có ý 
nghĩa gì? Cúng ta cùng tìm hiểu sang phần 
tiếp theo
 Hoạt động 2: Tìm hiểu ý nghĩa biến dạng của lá
 Hoạt động của GV, HS Nội dung
 GV: Chiếu lại nội dung bảng 2. Biến dạng của lá có ý nghĩa gì?
 GV: Hỏi: Nếu lá xương rồng, lá mây, - Giúp cây thích nghi hơn với điều kiện 
 lá hành, . không có những đặc điểm sống
 biến dạng thì điều gì sẽ xảy ra? Bài tập củng cố
 * Khoanh tròn vào chữ cái đầu cho câu trả lời đúng:
Câu 1. Biến dạng của lá có ý nghĩa đối với cây là:
 a- Giúp cây leo cao 
 b- Giúp cây dự trữ chất hữu cơ.
 c- Giúp cây thực hiện các chức năng khác ngoài quang hợp, thích nghi với 
môi 
trường cây sống.
 d- Giúp cây lấy được nhiều chất dinh dỡng.
Câu 2. Những nhóm cây nào sau đây toàn cây có lá biến dạng:
 a- Cây xương rồng, cây đậu hà lan, cây ngô.
 b- Cây xương rồng, cây hành, cây khoai tây.
 c- Cây bèo đất, cây su hào, cây bầu
d- Cây nắp ấm, cây hành, cây riềng.
5- Hướng dẫn về nhà:
 - Đọc kĩ ghi nhớ, làm bài tập 1, 2, 3 SGK
 - Chuẩn bị tiết sau: Tiết 28 : Thực hành: Tìm hiểu biến dạng của lá
 * Địa điểm thực hành:Thăm quan: Khu mô hình sinh thái VAC cạnh trường
 * Cả lớp chuẩn bị: giấy bút,đọc kĩ nội dung bài , kẻ sẵn nội dung bảng
 *Yêu cầu bảng kẻ trên khổ giấy A4 để rán luôn các mẫu đã sưu tầm 
được vào bảng
Lớp: ..
Nhóm: