Sáng kiến kinh nghiệm Cải thiện khả năng đọc tên nốt nhạc cho học sinh Lớp 6

 UBND HUYỆN BA VÌ
 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
 TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“CẢI THỆN KHẢ NĂNG ĐỌC TÊN NỐT NHẠC CHO HỌC 
 SINH LỚP 6”
 Lĩnh vực/ Môn: Âm nhạc 
 Cấp học: Trung học cơ sở 
 Tên tác giả: Trần Văn Ly
 Đơn vị công tác: Trường THCS Đồng Thái 
 Chức vụ: Giáo viên
 Năm học 2022 - 2023 3/ 16
môn đồng thời cuốn hút, tạo hứng thú cho học sinh khi học môn âm nhạc trong 
nhà trường để từ đó học sinh có thể áp dụng trong cuộc sống của các em.
 Nhằm đạt hiệu quả cao trong giảng dạy môn âm nhạc tôi đã những nghiên 
cứu và viết lại kinh nghiệm về đề tài "Cải thiện khả năng đọc tên nốt nhạc cho 
học sinh lớp 6”
II. Mục đích nghiên cứu đề tài
 Mục đích là tìm ra phương pháp hay nhất, hiệu quả nhất để dạy học bộ môn 
nghệ thuật - nội dung âm nhạc cho học sinh THCS .
 Với phương châm “ Học vui - Vui học ”, chương trình Âm nhạc ở trường 
THCS có nhiều nội dung đa dạng, phong phú với các phân môn như : Học hát, 
Nhạc cụ, Nhạc lí, Nghe nhạc, Đọc nhạc và Âm nhạc thường thức, qua đó mang 
lại cho các em nhiều niềm vui và sự hứng thú đối với môn học. Riêng đối với dạy 
Đọc nhạc ở trường THCS chỉ nhằm bước đầu tập luyện “ giải mã ” các kí hiệu ghi 
chép nhạc và học các bài đọc nhạc để cho các em có ý thức hát đúng cao độ, 
trường độ, nhịp điệu, làm quen với các loại hình tiết tấu...để giúp học sinh hát lời 
ca chính xác hơn. Qua những bài đọc nhạc đồng thời cũng giáo dục nhạc cảm và 
giúp các em phát huy khả năng sáng tạo Âm nhạc của mình.
 Với thực trạng về kĩ năng và hứng thú học, tìm hiểu về âm nhạc của học 
sinh trường THCS Đồng Thái nơi trực tiếp giảng dạy, qua đề tài này tôi muốn tìm 
ra phương pháp tối ưu nhất để phục vụ, hỗ trợ cho công việc giảng dạy của mình, 
nhằm giúp cho học sinh có được những kĩ năng cơ bản thuộc tính của âm thanh: 
Cao độ, trường độ và đặc biệt là có hứng thú với những nốt nhạc và học âm nhạc 
nói chung.
III. Đối tượng nghiên cứu
 Đây là đề tài "Cải thiện khả năng đọc tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 "
vì vậy đối tượng nghiên cứu là học sinh từ lớp 6
IV. Phạm vi nghiên cứu:
 - Nghiên cứu từ tháng 9/2023 đến tháng 10/2024.
 - Trường THCS Đồng Thái
V. Phương pháp nghiên cứu
1. Phương pháp quan sát:
 Thu thập thông tin về các em thuộc các lớp từ khối 6 bằng cách tri giác trực 
tiếp các nhân tố có liên quan.
2. Phương pháp điều tra:
 Thu thập các thông tin trên cơ sở các câu trả lời về hứng thú và khả năng 
nhận thức đọc nhạc của các em học sinh về môn âm nhạc.
3. Phương pháp tổng hợp tài liệu: 5/ 16
 Tổng số học sinh Kết quả
 Lớp
 Đạt % Chưa Đạt %
 6A 39 25 64,1 14 35,9
 6B 42 27 64,3 15 35,7
 6C 37 24 64,9 13 35,1
 6D 37 23 62,2 14 37,8
 6E 39 26 66,7 13 33,3
 6G 35 23 65,7 12 34,3
 Qua bảng thống kê cho thấy số HS có kết quả học của phân môn đọc nhạc chưa 
cao.
 Để học tốt được phân môn đọc nhạc yêu cầu các em phải nắm vững phần 
nhạc lí căn bản đặc biệt là hình nốt và 7 tên nốt nhạc, các em phải nhớ và nhận 
biết một cách thành thạo. Tuy nhiên trong qua trình áp dụng cho HS thực hành 
còn nhiều hạn chế do thói quen của các em còn trông chờ giáo viên dạy theo hình 
thức truyền khẩu như trong phân môn học hát, đợi giáo viên đọc mẫu trước rồi 
đọc theo chứ các em không tự “vỡ” bài trước được, hay là các em phải viết tên 
nốt ra sẵn rồi nhìn vào cho dễ đọc.
 Trước những thực trạng trên, việc giúp học sinh tự học, tự rèn luyện và cải 
thiện kĩ năng đọc nhạc cho bản thân là điều hết sức cần thiết. Qua đó giúp các em 
có thể tự xử lí được các bài Tập đọc nhạc một cách tốt nhất đạt được mục tiêu đề 
ra là nâng cao chất lượng bộ môn và chất lượng giáo dục.
 Nguyên nhân:
 Qua quá trình dạy học và theo dõi, tôi thấy có một số nguyên nhân sau:
 - HS không nắm vững nhạc lí nên các em thường ghi tên nốt vào bài và tập 
đọc nhạc rồi đọc chứ không nhìn nốt nhạc tự đọc.
 - HS trông chờ vào giáo viên bộ môn là chờ giáo viên đọc bài tập đọc nhạc 
trước rồi mới đọc theo sau.
 - HS học thuộc lòng bài tập đọc nhạc thì mới đọc được.
 - Tiết học chưa sinh động và sáng tạo.
* Thuận lợi:
 Trường THCS Đồng Thái luôn tích cực tìm hiểu học tập và áp dụng phương 
pháp mới vào giảng dạy. Các em học sinh chăm học, hiếu học bên cạnh đó còn 
nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện của địa phương cũng như của phòng giáo 
dục. 7/ 16
 - Trước tiên tôi đưa ra một số câu hỏi phù hợp, nhằm củng cố lại cho các 
em các kiến thức về nhạc lí căn bản, giúp các em ghi nhớ và tăng thêm khả năng 
vận dụng kiến thức lí thuyết vào đọc nhạc ở các tiết học sau.
 - Cho học sinh ghi tên nốt: có 7 tên nốt là Đồ Rê Mi Fa Son La Si ( Kí 
hiệu âm nhạc ghi như sau: C D E F G A B ) và đọc lên xuống nhiều lần, 
đọc xuôi rồi đọc ngược để các em nhớ tại lớp và cũng nhớ rằng từ 7 nốt nhạc 
này người ta có thể sáng tác bất kì bài hát nào. Âm thanh lên càng cao hoặc 
càng thấp cũng từ 7 tên nốt nhạc này. Để minh họa cho học sinh thấy như sau.
 CDEFGAB
 - Yêu cầu học sinh thuộc 7 tên nốt theo thứ tự đi lên và đi xuống
 - Khi đã nhớ được tên nốt nhạc, bây giờ cần nhớ vị trí của từng nốt trên 
khuông nhạc. Khuông nhạc gồm có năm dòng kẻ, năm dòng này sẽ tạo thành 
4 khe, ngoài ra còn có các dòng và khe phụ trên, dòng và khe phụ dưới
 Dòng và khe kẻ phụ trên
 Dòng và khe kẻ phụ dưới
 - Để cho dễ nhớ ta lấy dòng thứ 2 làm trụ là vị trí của nốt Son (vì khóa 
Son được mở từ dòng thứ 2 nên tên nốt ở dòng 2 cũng là tên của khóa).Từ dòng 
2 ta có thể xác định được vị trí các nốt khác, hết dòng đến khe
 Gv vẽ khóa son và yêu cầu hs lên bảng tìm vị trí của các nốt
 - Giáo viên minh họa cách xác định vị trí các nốt theo thứ tự như sau:
 + Theo thứ tự cao dần
 GABCDEFG
 + Theo thứ tự thấp dần 9/ 16
a. Đố vui
 - Đây là bảng quan hệ của các nốt.
 Hình nốt Độ ngân dài Nhịp 2/4 , 3/4, Độ ngân 
 4/4 Hình nốt dài
 - Tròn: = 2 nốt trắng (4 đen, 8 đơn, 16 - Tròn: 4 phách
 kép ) 2 phách
 -Trắng: - Trắng: 
 = Nửa nốt tròn ( 2 đen, 4 đơn, 8 
 -Đen: kép ) -Đen: 1phách 
 - Móc đơn: = Nửa nốt trắng ( 2 đơn, 4 kép ) - Móc đơn: 1/2 phách 
 = Nửa nốt đen ( 2 kép )
 - Móc kép: 1/4 phách
 - Móc kép: = Nửa nốt móc đơn.
 Tôi chia lớp thành 4 nhóm, sau khi tôi đặt câu hỏi thì các nhóm giơ tay 
giành quyền ưu tiên, nhóm nào có nhiều đáp án đúng nhất sẽ có điểm tích luỹ để 
cộng vào cột kiểm tra miệng cho tháng điểm hiện tại.
Câu hỏi: - Một nốt tròn bằng mấy nốt trắng (bằng 2 nốt trắng)
 - Một nốt tròn bằng mấy nốt móc kép (bằng 8 nốt móc kép) tương tự 
giáo viên hỏi các hình nốt khác
 - Trong nhịp 2/4:
 + Một nốt tròn bằng mấy phách (4 phách)
 + Một nốt đen bằng mấy phách (1 phách) tương tự hỏi các hình nốt khác
 - Cũng với hình thức chơi như vậy: các em có thể tham gia với khái niệm 
nhịp, phách, vạch nhịp, nhằm giúp ghi nhớ kiến thức sâu hơn.
b. Trò chơi: Gọi tên nốt nhạc
 - Dùng những trò chơi vận động giúp HS ghi nhớ 7 tên nốt ĐÔ, RÊ, MI, 
PHA, SON, LA, SI được viết trên khuông nhạc.
 Ví dụ: Chọn 2 đội, mỗi đội chọn 7 em, mỗi em cầm một hình nốt tròn được 
mang tên theo thứ tự 7 nốt nhạc: ĐÔ, RÊ, MI, PHA, SON, LA, SI.
 Điều kiện là kẻ sẵn khuông nhạc và khóa nhạc trên bảng.
 Thể lệ trò chơi 11/ 16
Câu1
 La đen mi đơn đồ đơn si trắng sol tròn pha kép rê kép si đơn đố đen
Câu 2
 La đơn Đố đơn La đen đố đơnsol đơn la đen mi đơn sol đơn si đơn đố đơn đố trắng
 Do thời lượng không nhiều nên giáo viên có thể yêu cầu HS về làm bài tập 
tại nhà, tiết tiếp theo giáo viên sửa bài cho HS.
Tô đúng màu của nốt nhạc vào bài đọc nhạc. 13/ 16
 - Học sinh ý thức được rằng môn âm nhạc góp phần bồi dưỡng tâm hồn, trí 
tuệ cho chính bản thân mình giúp học tốt các phân môn khác.
 - Mặt khác các em cũng biết được rằng, âm nhạc giúp các em thêm yêu cuộc 
sống, yêu bạn bè, yêu thầy cô, trường lớp.
 - Chất lượng đạt được sau khi áp dụng phương pháp đã xếp loại Đạt yêu cầu 
100% học sinh so với đầu năm khảo sát, cụ thể như sau:
 * Kết quả bài kiểm tra giữa kì II năm học 2022-2023 (phần lí thuyết):
 Kết quả
 Lớp Sĩ số Đạt Chưa đạt
 Ghi chú
 SL % SL %
 6A 39 39 100 0 0 Áp dụng
 6B 42 41 97.6 1 2.4 Áp dụng
 6C 37 36 97.3 1 2.7 Áp dụng
 6D 36 35 97.2 1 2.8 Áp dụng
 6E 39 38 97.4 1 2.6 Áp dụng
 6G 35 34 97.1 1 2.9 Áp dụng
 C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
 Trên đây tôi đã trình bày xong sáng kiến kinh nghiệm “ Cải thiện khả năng 
đọc tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 ” trong các lớp mình giảng dạy. Mặc dù đã 
thu được kết quả khá khả quan, các tiết dạy với tôi đã nhẹ nhàng hơn, hứng thú 
hơn đặc biệt là học sinh đã thích thú hơn với việc học môn học âm nhạc, hầu hết 
các em đã thực hiện khá tốt các yêu cầu của bộ môn đặc biệt là nội dung lý thuyết 
âm nhạc và âm nhạc thường thức. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến 
chân thành của các cấp và bạn đồng nghiệp.
II. Kiến nghị
 1. Về phía nhà trường
 -Trang bị bổ sung thêm một số thiết bị dạy học tối thiểu cho bộ môn âm 
nhạc theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 như: Kèn phím, song loan, 
sáo recoder, trống con, tài liệu tham khảo để phục vụ cho bộ môn.
 2. Về phía Phòng giáo dục
 - Tổ chức nhiều hơn các đợt tập huấn, chuyên đề về bộ môn để giáo viên 
Âm nhạc có điều kiện giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy.
 3. Đối với giáo viên (âm nhạc):
 - Luôn chau rồi kiến thức, chuẩn bị tốt và áp dụng linh hoạt các phương 
pháp mới, những ứng dụng mới vào giảng dạy. 15/ 16
 MỤC LỤC
STT Nội dung Số 
 trang
01 A. Đặt vấn đề 1
02 Lý do chọn đề tài 1
03 Mục đích nghiên cứu đề tài 2
04 Đối tượng nghiên cứu 2
05 Phạm vi nghiên cứu 3
06 Phương pháp nghiên cứu 3
07 B. Giải quyết vấn đề 4
08 Cơ sở lí luận 5
09 Cơ sở thực tiễn 5
10 Nội dung 6
11 Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề: 7
12 Phương pháp vừa học vừa chơi 8
13 Phương pháp hỏi – đáp 10
14 Phương pháp luyện tập 10
15 Kết quả thực hiện 13
16 C. Kết luận và kiến nghị 14